> Πρόσωπα > Πρόσωπα-Frazer > Χιλμί Πασά

Χιλμί Πασά

  • Ο Χιλμί Πασά ήταν ο γενικός επιθεωρητής Μακεδονίας.Ήταν από τους πιο ξεχωριστούς και αξιόλογους ανθρώπους. Έστεκε ανάμεσα στην Τουρκία και την Ευρώπη με στόχο την καλή σχέση της χώρας του με τις Ευρωπαϊκές Δυνάμεις με όσο το δυνατόν λιγότερες απώλειες για την Τουρκία. Ως πρώτο του μέλημα είχε τα συμφέροντα της Τουρκίας και επιθυμούσε να λυθεί το Μακεδονικό πρόβλημα αλλά ταυτόχρονα αντιλαμβανόταν και τη ματαιότητα του εγχειρήματος που του είχε αναθέσει ο Σουλτάνος.
    Ο Χιλμί Πασά είναι ψηλός και λεπτός αλλά έχει μια πυρετώδη ζωντάνια και είναι εξαιρετικά εργατικός. Θα μπορούσε να θεωρηθεί ωχρός αν δεν ήταν τα μάτια του-μεγάλα, διαπεραστικά και διερευνητικά-γεμάτα φωτιά. Τα μάτια του ελκύουν και καθηλώνουν. Βρίσκεται στη δουλειά του από τα χαράματα, συνεργάζεται με τους γραμματείς, υπαγορεύει επιστολές,δέχεται απεσταλμένους ,καπνίζει ασταμάτητα,πίνει συνεχώς καφέ, δεν ασκείται ποτέ και εργάζεται ως τα μεσάνυχτα.Είναι ένας νευρικός άνθρωπος.Την ώρα που μιλά τα μακριά του δάχτυλα συσπώνται σχεδόν σπασμωδικά. Μιλά γρήγορα αλλά ποτέ δογματικά,πάντοτε με την επίκληση στην ευφυΐα του συνομιλητή του,ως σε λογικό άνθρωπο,ότι η δική του άποψη είναι η σωστή άποψη.Αν τον δει κανείς χωρίς φέσι θα φανταστεί ότι είναι Εβραίος,Τα χαρακτηριστικά του έχουν σημιτική χροιά. Έχει εβραϊκή μύτη αλλά είναι πράγματι Άραβας.Παλαιότερα,υπήρξε κυβερνήτης της Υεμένης όπου διοικούσε με σιδερένια πυγμή.Τώρα διοικεί τη Μακεδονία με αξιοθαύμαστη ικανότητα.Παρόλο που βρίσκεται πάντοτε υπό το άγρυπνο βλέμμα των ξένων αντιπροσώπων δεν του λείπει ποτέ η ευγένεια ενώ παράλληλα διαφυλάσσει τα συμφέροντα του Σουλτάνου.Ο Χιλμί Πασά για τρία χρόνια υπήρξε ο Αντιβασιλέας της Μακεδονίας.Με όλα τα αντικρουόμενα στοιχεία,ξέρει καλύτερα από τον καθένα πόσο μάταιες είναι οι προσπάθειες να εξασφαλίσει το ο,τιδήποτε ,ώστε να διατηρηθεί η ηρεμία.Ο ίδιος θα είχε παραιτηθεί από τη θέση του και όλες αυτές τις βασανιστικές περιπλοκές, αν δεν τον είχε διατάξει ο Σουλτάνος να παραμείνει στη θέση του.
    (Frazer,σ. 197-198)
  • Χιλμί Πασά: Αφού περάσαμε κάποιες μέρες στο Βελιγράδι και τη Σόφια φροντίσαμε να πάμε στη Μακεδονία και να κάνουμε την πρώτη στάση στα Σκόπια, που είναι η έδρα της πολιτικής διοίκησης της Μακεδονίας, όπου ο Χιλμί Πασά, ο Γενικός Επιθεωρητής για την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων, διορίστηκε από την Πύλη-ως αποτέλεσμα των αυστρο-ρωσικών συμφωνιών- Γενικός Διοικητής. Από γεωπολιτική άποψη, ήταν πάντα πολύ σημαντική πόλη λόγω της κεντρικής θέσης της γιατί από τα Σκόπια περνούσαν οι δρόμοι που πήγαιναν στην Αλβανία, εκείνοι που οδηγούσαν στην Παλαιά Σερβία, στη Μιτροβίτσα και από την Ανατολική Μακεδονία στην Κωνσταντινούπολη. (Mantegazza, σ. 147-148)
  • Ο Χιλμί Πασά είναι ένας άντρας γύρω στα πενήντα. Είναι ψηλός, έχει γένια ψαρά και ζυγωματικά έντονα. Μάτια που κινούνται αδιάκοπα. Δίνει αμέσως την εντύπωση ενός ανθρώπου ενεργητικού και αποτελεσματικού. Όταν διορίστηκε όλοι άμεσα αναγνώρισαν ότι δεν θα μπορούσε να γίνει καλύτερη επιλογή και η άποψη των ανθρώπων που γνώριζαν καλύτερα τα πράγματα στην Ανατολή ήταν πως αν επρόκειτο να ευδοκιμήσει η προσπάθεια για μεταρρυθμίσεις στα εδάφη της Ευρωπαϊκής Τουρκίας, τότε ο μόνος άνθρωπος που θα μπορούσε να τα καταφέρει ήταν ο Χιλμί πασά. Το πρώτο πράγμα που ήθελε να κάνει αμέσα –όπως μου είπε- ήταν να εκκαθαρίσει τη Χωροφυλακή και την Αστυνομία από στοιχεία ανίκανα και κακής ποιότητος. Επρόκειτο για χίλια άτομα, συμπεριλαμβανομένων πολλών ανώτερων αξιωματικών. Κάποιοι από αυτούς βγήκαν στη σύνταξη, κάποιοι απομακρύνθηκαν από το Σώμα και άλλοι αφού απομακρύνθηκαν από την Υπηρεσία οδηγήθηκαν στη δικαιοσύνη.Με αυτά τα μέτρα έδωσε χώρο στο χριστιανικό στοιχείο. Για το βιλαέτι των Σκοπίων για παράδειγμα από τους 2.824 χωροφύλακες έπρεπε να είναι 545 Χριστιανοί και 315 από αυτούς είχαν ήδη αναλάβει υπηρεσία. (Mantegazza, σ. 167)
  • Την ημέρα που έφτασα στα Σκόπια, υπήρχε στην πόλη μια ασυνήθιστη κίνηση στρατιωτών. Ήταν οι ονομαστοί «redifs» αλλά και αρκετοί μαχητές από τακτικά στρατεύματα που περνούσαν από τα Σκόπια για να φτάσουν στη Mιτρόβιτσα και την Πριζρένη από όπου έφταναν πληροφορίες γύρω από τις κινήσεις των Αλβανών- αποφασισμένων πλέον περισσότερο από ποτέ να μη δεχτούν τις μεταρρυθμίσεις. Δύο τάγματα είχαν παραταχθεί κατά μήκος της οδού που από την πόλη κατευθύνεται προς το σταθμό για να αποδώσουν φόρο τιμής στην Επιτροπή που αποτελούνταν από υψηλόβαθμους αξιωματούχους της Αυτοκρατορίας, τους οποίους ο Σουλτάνος αποφάσισε να στείλει στην Αλβανία για να κάνει μία τελευταία προσπάθεια να πιέσει τους Αλβανούς. Δίχως να καταφέρει τίποτα η Επιτροπή επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη, κάνοντας πρώτα μία στάση στα Σκόπια για να ενημερώσει τον Χιλμί Πασά, ώστε ύστερα από αυτήν την αποτυχία, να πάρει τα αναγκαία μέτρα για τη συμμόρφωση των Αλβανών. (Mantegazza, σ. 164-165)
  • Φτάνοντας στα Σκόπια μου φάνηκε ενδιαφέρον να κάνω μία επίσκεψη στον Χιλμί Πασά, ο οποίος είχε ενημερωθεί για την άφιξή μου και γνωρίζοντας ότι είχα μια επιστολή για τον ίδιο έστειλε αμέσως εκπρόσωπό του να με ειδοποιήσει πως θα του ήταν ευχάριστη μια επίσκεψή μου. Η συνάντηση ορίστηκε για την επαύριο το πρωί. Ο Γενικός Επιθεωρητής έστησε το γραφείο του σε ένα μικρό σπιτάκι και εάν δεν υπήρχε εκεί ο φρουρός, κανένας δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι εκεί εγκαταστάθηκε εκείνος ο αξιωματούχος που βρισκόταν πολύ κοντά στο Σουλτάνο, ο άντρας που από τις Δυνάμεις και από τον Πατισάχ έλαβε μια τέτοια δύναμη και εξουσία που δεν υπήρχε παρόμοια στην ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Μπροστά στο σπίτι υπήρχε η συνηθισμένη μάζωξη ζητιάνων και επαιτών που συγκεντρώνονταν έξω από τις κατοικίες των ισχυρών, και μεταξύ άλλων, κάποιοι που είχαν πληγές ακόμη ανοιχτές και προκαλούσαν τον οίκτο των περαστικών. (Mantegazza, σ. 165)
  • Στην αυλή, μόλις μπαίνει κανείς, προκαλεί εντύπωση-όταν δεν είναι συνηθισμένος και απουσιάζει από την Ανατολή για μεγάλο διάστημα- μία παρέλαση από παπούτσια ζευγάρι ζευγάρι και αφημένα εκεί από όσους έπρεπε να ανέβουν στα γραφεία του Επιθεωρητή, όπου, ως ένδειξη σεβασμού, οι Τούρκοι μπαίνουν μόνο με ένα είδος παντόφλας, ώστε να μην προκαλούν θόρυβο. (Mantegazza, σ. 165-166)
  • Έμεινα έκπληκτος, γνωρίζοντας το μέγεθος της δουλειάς που έπρεπε να κάνει καθημερινά ο Χιλμί Πασά, κοιτάζοντάς τον καθισμένο σε ένα μικρό τραπέζι στο οποίο υπήρχε ένας φάκελος με κάρτες, ένα μικρό καλαμάρι, δύο ή τρεις πένες, το γνωστό κουτί τσιγάρων και τίποτε άλλο. Στο βάθος του θαλάμου, καθισμένοι σε έναν σοφά, μερικοί Τούρκοι αξιωματούχοι κάθονταν εκεί ακίνητοι σε ένδειξη σεβασμού. Δεν τους επιτρεπόταν να μιλήσουν αλλά όταν η Αυτού Εξοχότητα τους απηύθυνε το λόγο, τότε έπρεπε να σηκωθούν όρθιοι και πριν απαντήσουν, να κάνουν μία μεγάλη υπόκλιση και με το ένα χέρι να χαιρετήσουν καθώς το άλλο θα ακουμπούσε στα πόδια τους. Ενώ ο Χιλμί Πασά συζητούσε μαζί μου και η συζήτηση μας διήρκησε πάνω από δύο ώρες, καθώς ευγενικά θέλησε να μου εξηγήσει όλα τα σχέδιά του και την σκληρή προσπάθεια που κατέβαλλε, ώστε να προχωρήσουν οι μεταρρυθμίσεις, συχνά τον διέκοπταν αξιωματούχοι οι οποίοι έπρεπε να του αναφέρουν κάποια πληροφορία, να του παραδώσουν κάποιο τηλεγράφημα ή έγγραφο για να το υπογράψει ή -για να είμαι πιο ακριβής- να θέσει τη σφραγίδα του, που επέχει στα επίσημα έγγραφα τη θέση της υπογραφής, σε κάποια επιστολή ή διαταγή. Είναι περίεργο να βλέπει κανείς πως γράφουν στηρίζοντας στην παλάμη του χεριού τα μικρά χαρτιά μιας ειδικής κάρτας, χωρίς επικεφαλίδες και χωρίς να κρατούν αντίγραφο της αλληλογραφίας, εκτός από εξαιρετικές περιπτώσεις. Όλο το αρχείο του Επιθεωρητή, ο οποίος έχει υπό την εξουσία του, μία επικράτεια τεράστια- όλη την ευρωπαϊκή Τουρκία- πιστεύω πως καταλαμβάνει το μέγιστο δύο ή τρεις καρτέλες στο τραπέζι του γραμματέα του, ο οποίος εργάζεται σε ένα μικρό θάλαμο δίπλα σε εκείνον όπου ο Επιθεωρητής δέχεται τους επισκέπτες του. (Mantegazza, σ. 166)