Ποταμός Εριγών

Παλαιό Όνομα : Ποταμός Εριγών

Δήμος :

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

Στα μισά της κατάβασής μας [από τη Ρέσνα για Μοναστήρι] σταθήκαμε για τη νύχτα στο μεγαλύτερο από τα χωριά αυτά, το Κοσάνι. Ανακαλύπτουμε ξαφνικά στο βάθος μιας γούβας, στην όχθη ενός παραπόταμου του Καρασού, τη Σεμνίτσα, το χωριό αυτό των ξωμάχων, τριγυρισμένο από σπαρμένα, γεμάτο βουβάλια και αραμπάδες.
(Berard, σ.171)

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

Ο Στρυμώνας, ο Εριγών και ο Νέστος ονομάστηκαν από τους Τούρκους Καρά-σου που σημαίνει μαύρο νερό. Οι Βούλγαροι που κατοικούν κοντά στις όχθες του Στρυμόνα ονομάζουν το ποτάμι «Στρούμα». Η συγγένεια των λέξεων είναι φανερή. Ο συγγραφέας Αντίγονος Καρύστιος κάνει λόγο για ένα ποτάμι με το όνομα Πόντος που βρίσκεται κοντά στη χώρα των Αγριάνων. (Cousinery, τομ.Ι, σ. 208)

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

Όταν κάποιος πορεύεται την κοιλάδα του Αξιού, βρίσκει σε απόσταση 4 ωρών, δίπλα από τη συμβολή αυτού του ποταμού με την Τσέρνα Ρέκα (στα αρχαία χρόνια ονομαζόταν Εριγώνας), τα ερείπια των Στόβων (βουλγαρικά Πούστο Γράδσκο) που ανακαλύφθηκε το 1861 από το Heuzey. (Isambert,τόμ.Ι,σ.33)

Στις πηγές του Εριγώνα, υπήρχε ένα τμήμα της Παιονίας, το οποίο ήταν ενωμένο με την ηγεμονία της Μακεδονίας πριν τους μακεδονικούς πολέμους με την Ρώμη.(Leake, τομ.ΙΙΙ, σ. 307)

Η Παιονία εκτεινόταν έως τους Δενθηλήτες και τους Μαίδες της Θράκης και έως τους Δάρδανους,Πενέστες και Δασσαρέτες της Ιλλυρίας συμπεριλαμβανομένων καιι των διαφόρων φυλών που καταλάμβαναν την άνω κοιλάδα του Εριγώνος, του Αξιού, του Στρυμώνος και του Αγγίτη ποταμού μαζί με τις Σέρρες.(Leake, τομ.ΙΙΙ, σ. 306)

Οι πεδιάδες διαβρέχονται από τους παραπόταμους του Εριγώνα ή τα παρακλάδια του Αξιού ενώ o βουλγάρικος όρος είναι Τσέρνα και ο τούρκικος είναι Καρασού.(Leake,τομ.ΙΙΙ,σ. 275)

Οι Ρωμαίοι άρχισαν να στρατοπεδεύουν στον ποταμό Όσφαγο, καθώς ο Φίλιππος οχυρώθηκε σε μικρή απόσταση από τις όχθες του Εριγώνα, όταν βλέποντας ότι οι Ρωμαίοι σκόπευαν να διασχίσουν τα βουνά προς την Εορδαία, υποχώρησε και οχύρωσε τα περάσματα με δέντρα, πέτρες, τάφρους και αναχώματα. Αλλά από αυτά τα έργα αποκόμισε μικρό όφελος.Αυτή η αφήγηση, αποσπασμένη αναμφίβολα από τον Πολύβιο δείχνει ξεκάθαρα ότι ένας περιηγητής ελπίζει να προσδιορίσει την θέση της πρώτης στρατοπέδευσης του Σουλπικίου όπως και αυτή του Οκτάλοφου αλλά και να προσδιορίσει τα παρακλάδια του Εριγώνος, δηλαδή τον Βίβο και τον Όσφαγο και ίσως να εξακριβώσει τις τοποθεσίες της Πλουβίνας, του Βρυάνιουκαι των Στύβερρων.(Leake,τομ.ΙΙΙ,σ. 310)

Παρόλο που η Λυχνίδα, η Ηράκλεια και η Έδεσσα στην Κανδαβία οδό, όπως περιγράφει και ο Πολύβιος, εξακολουθούσαν να είναι τα τρία κύρια σημεία μεταξύ Δυρραχίου και Θεσσαλονίκης (η φύση στην πραγματικότητα είχε τραβήξει την γραμμή στην κοιλάδα του Γενουσού ποταμού, ξεκινώντας από την παραθαλάσσια χώρα της Ιλλυρίας και διεισδύοντας στο όρος Κανδαβία στην ίδια ανατολική κατεύθυνση προς την οποία η κοιλάδα στον ποταμό της Έδεσσας απολήγει στις πεδιάδες της Κάτω Μακεδονίας) φαίνεται να ήταν επιλογή των διαδρομών πάνω από τις βουνοκορφές οι οποίες περιέκλειαν τα σύνορα της Ιλλυρίας και της Μακεδονίας και οι οποίες διαχώριζαν την λίμνη της Λυχνιδούς από τις κοιλάδες που βρέχονταν από τον Εριγώνα και τις διακλαδώσεις του.(Leake, τομ.ΙΙΙ, σ. 312)

Η Νίκαια,η Παρεμβολή και η Ηράκλεια διαμόρφωναν ένα τρίγωνο του οποίου οι πλευρές είχαν 8,11 και 12 μίλια μήκος.Η βόρεια πορεία από την Λυχνιδό κλίνει προς την Νίκαια ή τον Οκτάλοφο και οι δύο νότιες προς την Παρεμβολή ή τα Κάστρα στον ποταμό Βίβο. Αυτός ήταν προφανώς ο νότιος παραπόταμος του Εριγώνα, κοντά στην εκροή για την οποία ίσως μέσα στις πεδιάδες της Ηράκλειας πρέπει να ψάξουμε και πιο κοντά στις πηγές του η πόλη της Βεύης.Στην διαδρομή που περιγράφει ο Πολύβιος μέσω του Πυλώνος, τα ονόματα που αναφέρει είναι από πολύ νεότερες εποχές από αυτές που αναφέρονται στα Οδοιπορικά,είναι δε πολύ πιθανό ότι η πρώτη διαδρομή ίσως να συμπίπτει με την τελευταία παρά τη διαφορά στα ονόματα.(Leake, τομ.ΙΙΙ, σ. 314)

Πολλά ίχνη αρχαίων κτιρίων της ρωμαϊκής εποχής υπάρχουν για τα οποία υποθέτουν οι ντόπιοι ότι ανήκαν σε μια πόλη που λεγόταν Τρίπολις, μια παράδοση που ταιριάζει με την ύπαρξη μιας Τριπολίτιδας της Πελαγονίας, όπως μαρτυρείται από τον Στράβωνα και που δεν έρχεται σε αντίθεση με την ταυτότητα της Τρίπολης με την πόλη Πελαγονία του Λίβιου, καθώς είναι πολύ εύκολο να κατανοήσουμε ότι μετά την παρακμή των δύο πόλεων της Τριπολίτιδας -και ο Στράβων επιβεβαιώνει ότι όλες οι πόλεις στον Εριγώνα, συμπεριλαμβανομένων και των Στύβερρων, ήταν ερείπια στην εποχή του- η πόλη που επέζησε ίσως έγινε γνωστή με το όνομα Τρίπολις, επειδή σχηματίστηκε από τις τρεις προηγούμενες πόλεις ενώ ήταν επίσης συχνά γνωστή με το όνομα της περιοχής: Πελαγονία.(Leake, τομ.ΙΙΙ, σ. 320)

Τα Στύβερρα φαίνεται ότι ήταν κοντά στον Πρίλεπο, τον οποίο οι Τούρκοι αποκαλούσαν Πίρλεπο και την Πλουβίνα, ανάμεσα στα Στύβερρα και το Βρυάνιο το οποίο δεν ήταν μακριά από τα περάσματα που οδηγούσαν στην Εορδαία.Εάν ο Στράβων έχει δίκιο να θεωρεί τις Αλκομενές ως μια πόλη στον Εριγώνα, η τοποθεσία της φαίνεται να ήταν πάνω από το Βρυάνιο, επειδή κάτω από αυτήν την πόλη ή ανάμεσα σε αυτήν και στην συμβολή του Εριγώνα με τον Αξιό , το Συνοπτικό Οδοιπορικό δείχνει ότι πρέπει να τοποθετήσουμε τον Ευριστό και την πόλη των Στόβων.Ο Κλαύδιος Πτολεμαίος συγκαταριθμεί και τις δύο αυτές πόλεις στην Πελαγονία ενώ άλλες πηγές θεωρούν τους Στόβους ως πόλη της Παιονίας.Αλλά αυτές και κάποιες άλλες αντιφατικές μαρτυρίες συμπίπτουν, εάν δεχτούμε ότι η Δευρίοπος θεωρήθηκε μερικές φορές ως υποδιαίρεση της Πελαγονίας και η τελευταία τμήμα της Παιονίας.(Leake,τομ.ΙΙΙ, σ. 322)

Ο Λάγκαρος, βασιλιάς των Αγριάνων, αφού ματαίωσε το τελευταίο σχέδιο της εισβολής στην χώρα των Αυταριατών, μπόρεσε ο Αλέξανδρος να προελάσει χωρίς διακοπή παρά τον Εριγώνα ποταμό και από εκεί στο Πήλιο, όπου εκεί κοντά οι Ιλλυριοί είχαν στρατοπεδεύσει.Χωρίς την σύγκριση που προσέφερε η περιγραφή του Λιβίου των ενεργειών του Σουλπικίου, μπορεί να υποτεθεί από τα στοιχεία που παραθέτει ο Αρριανός, ότι το Πήλιο δεν ήταν μακριά από τον Εριγώνα ή ότι το όνομα Εορδαϊκός οδηγεί πιθανόν στην εντύπωση ότι το Πήλιο βρισκόταν στην Εορδαία.Είναι ξεκάθαρο παρ’όλα αυτά, ότι το Πήλιο δεν ήταν μακριά από τα βουνά των Ταυλαντίων, μια φυλή που κατοικούσε στις κοιλάδες της δυτικής ακτής.Από την άλλη μπορεί να υποτεθεί ότι ο Αλέξανδρος προήλασε από το Πήλιο στο Πελίναιο από την πιο άμεση πορεία.(Leake, τομ.ΙΙΙ, σ. 324)

Στα δεξιά του Σινιάτσικου φαίνεται το Περιστέρι, το οποίο συνορεύει με τις πεδιάδες του Εριγώνα και των Μπιτολίων.Στα βορειοανατολικά υψώνεται το σπουδαίο βουνό Δοξά ή Βέρμιο και στα δεξιά του φαίνεται ο Βελβεντός ή Βελβεδός, μια πόλη 300 σπιτιών, η οποία,παρόλο που είναι γνωστή για τον μιναρέ της, κατοικείται κυρίως από Έλληνες. Ο Βελβεντός είναι 3 ώρες απόσταση από τα Σέρβια και ομοίως βρίσκεται στο ίδιο βουνό. Τοποθετείται στην ίδια γραμμή με τη μεγάλη χαράδρα του Αλιάκμονα, όπου βρίσκεται το βουνό της Πέλλας.(Leake, τομ.ΙΙΙ, σ. 332)

Το Ελευθεροχώρι βρίσκεται σε τόσο πλεονεκτική θέση ώστε πολύ δύσκολα θα αδιαφόρησαν γι’ αυτό οι αρχαίοι. Είναι αυτός, κυρίως, ο λόγος που συντείνει στην ταύτιση της θέσης με τη Μεθώνη. Η απόστασή της από το Αγιάν είναι μεγαλύτερη από σαράντα στάδια, τα οποία, η Επιτομή του Στράβωνα, αναφέρει ως την απόσταση από την Πύδνα μέχρι την Μεθώνη. Ωστόσο, δεν πρέπει να βασίζεται κάποιος ιδιαίτερα στην Επιτομή, σε ότι αφορά το συγκεκριμένο κομμάτι, καθώς αναφέρει τον Αλιάκμονα ως το ποτάμι της Κατερίνης και κάποιον Εριγώνα στη θέση του Αλιάκμονα. Ο μόνος Εριγώνας που αναφέρεται στην αρχαία ιστορία ήταν ένας παραπόταμος του Αξιού. (Leake, τομ.ΙΙΙ, σ. 435)

Η θέση των Στόβων φαίνεται πως ήταν στον Εριγώνα, δέκα με δώδεκα μίλια πάνω από τη διασταύρωση του ποταμού με τον Αξιό. Αυτό ενισχύεται και από τον Λίβιο, ο οποίος περιγράφει τους Στόβους ως πόλη της Παιονίας, στην περιοχή του Δευρίοπου, ο οποίος αρδευόταν από τον Εριγώνα. Ο Στράβων, ο οποίος αναφέρει τα ονόματα τριών πόλεων του Δευρίοπου και προσθέτει ότι όλες βρίσκονταν στον Εριγώνα, δεν πρόσεξε τους Στόβους.Πιθανόν θεώρησε το κατώτερο τμήμα του ποταμού ως κομμάτι της Πελαγονίας, καθώς τα ακριβή όρια αυτών των περιοχών ήταν πολύ αβέβαια, ιδίως μετά την ρωμαϊκή κατάκτηση. (Leake, τομ.ΙΙΙ, σ. 441)

Από μια σύγκριση μεταξύ Αππιανού και Στράβωνα, καθώς και από ένα περιστατικό στη ζωή του Μ. Αλεξάνδρου, στο οποίο πριν αναφέρθηκα, είναι εμφανές ότι οι Αυταριάτες συνόρευαν στα ανατολικά με τους Αγριάνες και τους Βεσσούς, στα νότια με τους Μαίδες και τους Δάρδανους και στις άλλες κατευθύνσεις με τους Αρδιαίους και τους Σκορδίσκους. Πάνω απ’όλα είναι σύμφωνο με την ιστορία και τη γενική τοπογραφία των περιοχών, στα βόρεια της Μακεδονίας, να συμπεράνουμε ότι η Παιονία περιλάμβανε όλες τις κεντρικές και πιο γόνιμες περιοχές της πιο εκτενούς Παιονίας και ότι είναι τοποθετημένη πάνω από τα στενά του Αξιού και καταλαμβάνει τις περιοχές κοντά στον ποταμό με εξαίρεση τις πηγές του Εριγώνα που συνενώνονται με την Άνω Μακεδονία. Η Βυλάζωρα, παρ’ότι περιγράφεται από τον Πολύβιο ως η πρωτεύουσα της Παιονίας, δεν ήταν η πρωτεύουσα του βασιλείου, λόγω της στενότητας χώρου και της εγγύτητας με τους Δάρδανους. Η βασιλική κατοικία, όπως μαθαίνουμε από τον Πολύαινο, βρισκόταν στον ποταμό Άστυκο ή Βράβνιτζα ή ποτάμι του Ιστίμπ, που είναι ο μεγαλύτερος παραπόταμος του Αξιού. (Leake, τομ. ΙΙΙ, σ. 464)

Η τρίτη περιφέρεια περιγράφεται πολύ καθαρά να οριοθετείται από τη θάλασσα, από τον Αξιό και από τον Πηνειό, σε τρεις μεριές, περιλαμβάνοντας τις πόλεις Πέλλα, Έδεσσα και Βέροια και εκτείνεται βόρεια έως το όρος Βόρας, όπου τα όριά του είναι τέτοια ώστε ήταν το μόνο από τις τρεις επαρχίες που δεν ήταν σε επικοινωνία με τους βάρβαρους, οι πλησιέστεροι εκ των οποίων ήταν οι Δάρδανοι. Από εκεί το όρος Βόρας που δεν αναφέρεται από κανέναν άλλο συγγραφέα, εμφανίζεται ως η κορυφή βόρεια των Βοδενών, ένας από τους κυρίως συνδέσμους με τον Όλυμπο ή την ανατολική αλυσίδα, της οποίας οι υπόλοιπες κορυφές είναι το Βέρμιο, τα Πιέρια, ο Όλυμπος, η Όσσα και το Πήλιο. Αυτή η μεγάλη κορυφογραμμή ήταν σε μια βόρεια κατεύθυνση στη διακλάδωση του Εριγώνα και του Αξιού. Εδώ άρα, τερματίζει η Τρίτη Περιφέρεια και έτσι η Παιονία παρεμβάλλεται ανάμεσα στο βόρειο άκρο της τρίτης περιφέρειας και των Ιλλυρίων. Οι Παίονες στα δυτικά του Αξιού, ήταν εξαίρεση στον κανόνα δοσμένοι στην επέκταση της τρίτης περιφέρειας καθώς εκτείνονταν πάνω από το όρος Βόρας στα βορειοδυτικά. Το τμήμα της Παιονίας που διαχωρίστηκε από το υπόλοιπο της χώρας, αποδόθηκε στην Τρίτη Μακεδονία, ενώ το υπόλοιπο τμήμα ανήκε στη Δεύτερη και βρισκόταν χαμηλά στον Εριγώνα κοντά στους Στόβους ενώ αυτή η πόλη είχε οριστεί να είναι το μέρος της εναπόθεσης του αλατιού, που πουλιόταν στους Δάρδανους, το μονοπώλιο του οποίου είχε δοθεί στην Τρίτη Μακεδονία.(Leake, τομ. ΙΙΙ, σ. 484-485)

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

Μισή ώρα από τη μέση ζώνη του όρους Βίτσι συναντάμε τη διάβαση ενός ποταμού, που οι Βούλγαροι τον αποκαλούν Βαρδάρη του Σαριγούλ ή της Κίτρινης Λίμνης, για να τον διακρίνουν από τον Βαρδάρη-Αξιό, προς τον οποίο ρέει. Ο Βαρδάρης του Σαριγούλ, που σύμφωνα με τις ενδείξεις είναι ο Εριγώνας των αρχαίων, πηγάζει από το όρος Βόρας, στην περιοχή που οι χωρικοί αποκαλούν Βάξορ, πάνω από τα χωριά Σμαρδέσι, Πεσόσνιτσα και Ρούλια. Από αυτά το πιο απομακρυσμένο απέχει από την Καστοριά επτά λεύγες. Ο Βαρδάρης του Σαριγούλ ή Εριγών εκβάλλει στον Αξιό. (Pouqueville, τόμ. ΙΙΙ, σ. 17-18)

Οι Βούλγαροι και οι Βλάχοι ανέβαιναν από τις κοιλάδες του Αξιού και του Εριγώνα, για να φτάσουν στα ψηλά βοσκοτόπια του Βιτσίου. (Pouqueville, τόμ. ΙΙΙ, σ. 17)

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.