Κίτρος

Παλαιό Όνομα : Πύδνα

Δήμος : Πύδνας

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

Το Κίτρος είναι μία μικρή πόλη, που κυρίως κατοικείται από Τούρκους, και περιλαμβάνει ένα τζαμί στην κορυφή του λόφου.Το Κίτρος βρίσκεται σε απόσταση 5 μιλίων από την Κατερίνη. Η πόλη είναι πάνω ή πολύ κοντά στη Πύδνα, όπου έλαβε χώρα η μάχη στην οποία ο Π. Αιμίλιος νίκησε τον Περσέα, και κατάστρεψε το βασίλειο των Μακεδόνων.Η φύση του εδάφους στην παρούσα κατάστασή του συμφωνεί ακριβώς με την αφήγηση της ιστορίας, και απεικονίζει καλά όλες συνθήκες του γεγονότος. O Μακεδονικός στρατός αποχωρώντας από το φρούριό στον Ενιπέα από φόβο για τον ερχομό του Σκιπίωνα, πήραν θέση στη βόρεια μεριά αυτής της κοιλάδας, μπροστά από τη Πύδνα. Ο ρωμαϊκός στρατός έφτασε σύντομα στη νότια ακτή του ποταμού και μία νύχτα παρενέβη σε αυτή τη θέση προτού η μάχη ξεκινήσει.Η μάχη έλαβε χώρα την επόμενη μέρα στις όχθες του ποταμού• ο ενθουσιασμός των Ρωμαίων ήρθε δεύτερος από τη σωφροσύνη του στρατηγού τους και κατάφεραν να νικήσουν τον εχθρό καθώς ο μακεδονικός στρατός καταστράφηκε ολοκληρωτικά.Λέγεται ότι 20.000 σφαγιάστηκαν στο πεδίο της μάχης, και ο αριθμός των αιχμαλώτων ξεπέρασε τις 10.000. Ο ίδιος ο Περσέας ξέφυγε μέσα από τα δάση της Πιερίας στη Πέλλα και λίγο αργότερα έμεινε αιχμάλωτος στη Σαμοθράκη. (Holland, σ. 308)

Μετά τη μάχη της Πύδνας υποτάχθηκε η Θεσσαλονίκη στους Ρωμαίους και έγινε από αυτούς η πρωτεύουσα της Μακεδονίας.(Isambert, σ. 47)
Εγκαταλείποντας τη Θεσσαλονίκη κάποιος μπορεί μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα να πλεύσει με καϊκιού στο λιμάνι του Ελευθεροχωρίου, που είναι περίπου 2 ώρες ταξίδι με ούριο άνεμο, και το οποίο βρίσκεται δίπλα από τα ερείπια της Πύδνας.(Isambert,σ.64)
Αυτός ο ορμίσκος του Ελευθεροχωρίου είναι το καλύτερο ορμητήριο αυτής της παραλίας. Τα λίγα εμπορικά καταστήματα και τα χάνια έχουν αδιάκοπη επικοινωνία με την πόλη της Θεσσαλονίκης. Παρόλο που εδώ δεν υπάρχει κανένα ίχνος αρχαιολογικών μνημείων, ο Heuzey υποθέτει πως εδώ βρίσκονται τα ερείπια της αρχαίας Μεθώνης, η οποία σύμφωνα με το Στράβωνα απέχει 49 στάδια ή τρεις λεύγες από την Πύδνα. (Isambert,σ.68)
Από εκείνο το σημείο (Αιγίνιο) ο οδοιπόρος περνώντας μέσα από το πιέριο δάσος πλησιάζει σε μεγάλο βαθμό την παραλία και φτάνει μετά από τρεις ώρες στη θέση της αρχαίας Πύδνας μεταξύ Παλαιοκίτρου και της σκάλας του Κίτρους,που είναι η πρώτη παραλιακή πόλη της οποίας έγιναν κύριοι οι Μακεδόνες. Αυτή την κατείχε ο Αλέξανδρος, ο γιός του Αμύντα. Επίσης εδώ κατέφυγε ο Θεμιστοκλής όταν έφυγε από την Αθήνα. Η Πύδνα πολιορκήθηκε από τους Αθηναίους όταν αυτοί εκδικήθηκαν τον Περδίκα τον Β΄, γιατί υποκίνησε τη στάση της Ποτίδαιας και οργάνωσε την ολυνθιακή συμμαχία. Επί των ημερών του Αρχελάου στασίασαν οι κάτοικοι της πόλης προσπαθώντας να αποτινάξουν τον μακεδονικό ζυγό, αλλά όταν πολιορκήθηκαν από εκείνον που βοηθούνταν από τον αθηναϊκό στόλο υποτάχθηκαν. Κατόπιν οι Πυδναίοι κατόρθωσαν να διώξουν τους Μακεδόνες και έγιναν μέλος της ηγεμονίας των Αθηνών. Το 356 π.χ. ο Φίλιππος πέτυχε την απόσπασή τους δελεάζοντας με χρυσάφι τους κατοίκους της. Από τότε η Πύδνα τελούσε υπό την εξουσία των Μακεδόνων. Στα χρόνια των διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου κατέφυγε στη Πύδνα η βασίλισσα Ολυμπιάδα, όταν πολιορκήθηκε από τον Κάσσανδρο και παραδόθηκε από την πείνα το 316 π.χ. Πολύ αργότερα κατά το 169 π.χ. η Πύδνα χρησιμοποιήθηκε από τον βασιλιά Περσέα για την κατασκευή στρατιωτικών έργων κατά των Ρωμαίων. Το 168 π.χ. ο Περσέας συνήψε μάχη έξω από αυτή την πόλη και κατανικήθηκε, η δε πόλη περιήλθε υπό την εξουσία των Ρωμαίων. Στα βυζαντινά χρόνια η Πύδνα μετονομάστηκε σε Κίτρο, αλλά οι βυζαντινοί έκαναν στα κείμενα τους αναφορά ως προς το παλαιό όνομα της κώμης. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία μπορεί να τεκμηριωθεί η μεταφορά της πόλης σε διάφορες εποχές προς το εσωτερικό όταν η ύπαρξη κινδύνου καθιστούσε την κίνηση αυτή επιτακτική. Έτσι γίνεται μνεία στην ύπαρξη φρουρίου της Κίτρου, που χρησίμευε για τη φύλαξη των στενών των Τεμπών. Το Κίτρος μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Λατίνους κατέστη τιμάριο και πολλές φορές μνημονεύεται από τους αρχαίους χρονογράφους. Κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους μνημονεύεται ως έδρα του Επισκόπου Θεσσαλονίκης. Από το 1343 το Κίτρος επανήλθε στα χέρια των Ελλήνων αυτοκρατόρων. Η ιστορία της κατά τη διάρκεια της τουρκικής τυραννίας είναι άγνωστη.
Η αρχαία Πύδνα, το μακεδονικό λιμάνι, κατά τις τελευταίες έρευνες του Heuzey ορίζεται μεταξύ του Παληοκίτρου, όπου υπάρχουν λείψανα βυζαντινού φρουρίου και του όρμου της Κίτρου, όπου προσορμίζονται οι λέμβοι. Εδώ υπάρχει μία σωρεία οροπεδίων που χωρίζονται από χαράδρες, και παρόλο που δεν σχηματίζεται κάποια ψηλή ακρόπολη, ωστόσο παρέχει ένα επιτήδειο τοπίο για μία οχυρή θέση δίπλα στη θάλασσα.
Τα μέρη που γειτνιάζουν με την Πύδνα έχουν άπειρα ίχνη σπουδαιότητας της μακεδονικής αυτής πόλης. Κατ’ αρχήν δεν μπορεί κάποιος από τους όρμους της Πύνδας και της Τούζλας να ανεβεί στις δυτικές λοφοσειρές και να επισκεφθεί την πόλη Κίτρος, η οποία ίσως είναι η αρχαία βυζαντινή πόλη.
(Isambert, σ.69 -71)
Για όσους θέλουν να εξερευνήσουν τα της Πύδνας η εκδρομή στα στενά της Πέτρας είναι απαραίτητη, για να δουν τους τόπους που πολέμησαν ο Αιμίλιος Παύλος εναντίον των Μακεδόνων. Όντως από αυτό το στενό ο Ρωμαίος Ύπατος κύκλωσε τους Μακεδόνες, αναγκάζοντας τον βασιλιά Περσέα να εγκαταλείψει τις θέσεις του στον Ενιπέα ποταμό πριν το Δίον και να υποχωρήσει προς την Πύδνα. Ενώ ο Ύπατος προσποιήθηκε προσβολή κατά των ισχυρών θέσεων που διέθεταν οι Μακεδόνες στον Ενιπέα, ένα σώμα ισχυρών λογάδων ανδρών που καθοδηγούνταν από δύο νέους και τολμηρούς αρχηγούς, τον Σκιπίωνα Νασικά και τον Φαβίο Μαξίμο, που εισήλθαν στην Περραιβία μέσα από την κοιλάδα των Τεμπών, και αφαίρεσε έτσι το Πύθιο από τα χέρια των Μακεδόνων, που έκλεινε την δυτική είσοδο στο στενό της Πέτρας. Απροετοίμαστοι οι Μακεδόνες καταλήφθηκαν στη διάρκεια της νύχτας και μη δυνάμενοι να φέρουν αντίσταση υποχώρησαν άτακτα, οι δε Ρωμαίοι έφυγαν κατέβηκαν ήσυχα στην πεδιάδα της Κατερίνης. Το στενό της Πέτρας διήλθαν και άλλοι περιώνυμοι στρατηγοί της Ιστορίας, όπως ο Ξέρξης που εισέβαλε στην Θεσσαλία, ο Βρασίδας που εξόρμησε εναντίον της Χαλκιδικής, ο Αγησίλαος που επανέκαμψε από την Ασία, και αργότερα ο Κάσσανδρος όταν εκστράτευσε κατά της Ολυμπιάδας. (Isambert,σ.74)
Το Αιγίνιο αναζητάται μεταξύ της κώμης Παληανής και του οροπεδίου της Μακρηράχης. Εδώ βρίσκεται στο μέσον αυτής της περιοχής και στη διασταύρωση όλων των οδών της η Μονή της Παναγίας της Μακρηράχης. Πολλές φορές λεηλατήθηκε και ανακτήθηκε ενώ οι ντόπιοι της αποδίδουν μεγάλη λατρεία. Από εκείνο το σημείο ο οδοιπόρος περνώντας μέσα από το πιερικό δάσος πλησιάζει σε μεγάλο βαθμό την παραλία και φτάνει μετά από τρεις ώρες στη θέση της αρχαίας Πύδνας μεταξύ Παληοκίτρου και της σκάλας του Κίτρους, που είναι η πρώτη παραλιακή πόλη της οποίας έγιναν κύριοι οι Μακεδόνες.
(Isambert,σ. 69-70)
Η αρχαία Πύδνα, το μακεδονικό λιμάνι, κατά τις τελευταίες έρευνες του Heuzey ορίζεται μεταξύ του Παληοκίτρου, όπου υπάρχουν λείψανα βυζαντινού φρουρίου και του όρμου της Κίτρου, όπου προσορμίζονται οι λέμβοι. Εδώ υπάρχει μια σωρεία οροπεδίων που χωρίζονται από χαράδρες, και παρόλο που δεν σχηματίζεται κάποια ψηλή ακρόπολη, ωστόσο παρέχει ένα κατάλληλο τοπίο για μια οχυρή θέση δίπλα στη θάλασσα.
(Isambert, σ. 71-72)

Το ίδιο συμπέρασμα μπορεί να έχει εξαχθεί και από τον Λίβιο , ο οποίος μας παραδίδει ότι ο Αιμίλιος Παύλος, μετά τη νίκη του στην Πύδνα , συνάντησε στις Σίρες μία αντιπροσωπεία σταλμένη από τον Περσέα, ο οποίος είχε αποσυρθεί στη Σαμοθράκη. (Leake, τομ. ΙΙΙ, σ. 209)
Η Θεσσαλονίκη και η Βέροια είναι εκκλησιαστικές επαρχίες ή διοικητικές περιφέρειες της Θεσσαλίας. Έτσι, ο επίσκοπος της Θεσσαλονίκης επονομαζόταν “Υπέρτιμος και Έξαρχος πάσης Θετταλίας”. Επίσης διεκδικούσε τα προνόμια του επιθέτου Παναγιώτατος στην δική του περιφέρεια αλλά και οπουδήποτε αλλού είχε τον τίτλο, όπως και οι άλλοι μητροπολίτες. Οι επισκοπές της δικαιοδοσίας του είναι το Κίτρος, η Καμπανία, η Πέτρα, ο Πλαταμώνας μαζί με το Λυκόστομο, τα Σέρβια, το Αρδαμέρι. Ο τόπος διαμονής του επισκόπου είναι η Γαλάτιστα και η Ιερισσός η οποία συμπεριλαμβάνεται στο Άγιο Όρος. (Leake, τομ. ΙΙΙ, σ. 250-251)
Καθώς η Πύδνα δεν αναφέρεται στην πορεία που ακολούθησε ο ύπατος, πιθανόν αυτός να ακολούθησε μια κατεύθυνση πιο δυτική πέρα από αυτή την πόλη, η οποία βρισκόταν στην ακτογραμμή και διασχίζοντας την κορυφογραμμή των Πιερίων κατήλθε στον Αλιάκμονα στο σημείο που ο ποταμός εισέρχεται μέσω ρεμάτων στην πεδιάδα της Βέροιας. (Leake, τομ. ΙΙΙ, σ. 423-424)
Μισό μίλι από το Κίτρος σε μια κατεστραμμένη εκκλησία υπάρχει ένα κορινθιακό κιονόκρανο και πολλοί επεξεργασμένουι λίθοι. Το Κίτρος, το οποίο βρίσκεται μια ώρα και οκτώ λεπτά από το Αγιάν και δύο μίλια από τη θάλασσα, βρίσκεται πάνω σε ένα λόφο, από τους ψηλότερους των παραθαλάσσιων κορυφογραμμών. Τώρα αποτελείται από σπίτια λίγων Ελλήνων εργατών, υπό την εποπτεία ενός Τούρκου σούμπαση. Το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής ανήκει στον μπέη της Κατερίνης. Το Κίτρος διατηρεί αποδείξεις της πρότερης ακμής του με έξι εκκλησίες, τρεις από τις οποίες κατεστραμμένες και αρκετούς τούρκικους πύργους στην ίδια περιοχή. Σε όλες τις εκκλησίες υπάρχουν τετραγωνισμένοι λίθοι, ελληνιστικών χρόνων, μαζί με αρχιτεκτονικά μέλη, κατά κύριο λόγο υστερότερων χρόνων. Σε μία από τις εκκλησίες υπάρχουν τρεις επιτύμβιες στήλες με επιγραφές, από τις οποίες μόνο μια είναι δυνατόν να αντιγραφεί. Είναι μια επιτύμβια στήλη, κοινού τύπου, ακολουθούμενη από δύο ελεγειακά δίστιχα, που δείχνει ότι το μνημείο στήθηκε από τον Αρτεμίδωρο εις μνήμην των αδελφών του Ειαρινό και Σπόρο από την Ηράκλεια, οι οποίοι ήταν ίδυμοι. Μια άλλη εκκλησία, η οποία είναι σχεδόν σύγχρονη, περιέχει ένα επιτύμβιο μνημείο, το οποίο στήθηκε από κάποια Ούλπια. Όπως η προηγούμενη, είναι χαραγμένη με χαρακτήρες που υποδηλώνουν την ύστερη εποχή της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Γύρω από την τελευταία εκκλησία υπάρχουν αρχαία θεμέλια και σε κάποιο άλλο σημείο του Κίτρους μια σαρκοφάγος, η οποία χρησιμοποιείται ως ταμιευτήρας της δημόσιας πηγής ενώ το καπάκι της χρησιμεύει ως ποτίστρα. (Leake, τομ.ΙΙΙ, σ. 427 – 428)
Στα 2/3 της απόστασης ανάμεσα στο Κίτρος και τη σκάλα του, που είναι απλά μια παραλία δίπλα στη λίμνη, υπάρχει ένας αμαξιτός δρόμος που οδηγεί, κατά μήκος της ακτής, από την Κατερίνη στο Ελευθεροχώρι, χωρίς να περνάει από το Κίτρος. (Leake, τομ.ΙΙΙ, σ. 428)
Στην Επιτομή του Στράβωνα και στον Σχολιαστή του Δημοσθένη υπάρχει η πληροφορία ότι στην εποχή τους το Κίτρος ήταν το ίδιο μέρος με την αρχαία Πύδνα.Ο Leake τοποθετεί την Πύδνα στο Αγιάν ενώ θεωρεί ότι το Κίτρος αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, μετά την παρακμή της Πύδνας και της Μεθώνης, σε μια θέση ανάμεσα στις δύο Ελληνικές πόλεις. ( Leake, τομ. ΙΙΙ, σ. 429 )
Δύο τύμβοι, ο ένας δίπλα στον άλλο, με επίπεδη και οξεία απόληξη αντίστοιχα, αποτελούν ένδειξη προσέγγισης στην περιοχή της Πύδνας. Αποτελούν είτε μνημεία της μάχης είτε συνηθισμένα στοιχεία μιας τοποθεσίας της ύστερης αρχαιότητας, όπως ήταν αυτή της Πύδνας. Η θάλασσα απέχει ενάμιση μίλι από τους τύμβους και λίγο μετά, προς τα βόρεια, ξεκινάει μια λιμνοθάλασσα , η οποία καλύπτει ολόκληρη την χαμηλή πεδιάδα σε μια προέκταση της ακτής και επικοινωνεί με τη θάλασσα μέσω ενός στενού ανοίγματος. (Leake, τομ. ΙΙΙ, σ. 426)
Στην Επιτομή του Στράβωνα και στον Σχολιαστή του Δημοσθένη υποστηρίζεται ότι το Κίτρος- κατά την εποχή τους- ήταν το ίδιο μέρος με την αρχαία Πύδνα. (Leake, τομ. ΙΙΙ, σ. 429 )
Ο Leake τοποθετεί την Πύδνα στο Αγιάν. ( Leake, τομ. ΙΙΙ, σ. 429 )
Ο Περσέας αναγκάστηκε να υποχωρήσει στην Πύδνα, διότι το απόσπασμα που έστειλε στην Πέτρα νικήθηκε από τον Σκιπίωνα Νασικά, ο οποίος είχε σταλεί εναντίον του συνεπικουρούμενος από τον μεγαλύτερο γιό του υπάτου,Φάβιο Μάξιμο. ( Leake, τομ. ΙΙΙ, σ. 430 )
Υπό την απειλή μιας άμεσης εφόδου και από τις δύο πλευρές του , ο Περσέας πραγματοποίησε μια γρήγορη υποχώρηση προς την Πύδνα ενώ ο ύπατος έχοντας ενώσει τις δυνάμεις του με τον Νασικά ακολούθησε κατά πόδας τον Περσέα και το μεσημέρι ο ύπατος είχε αναπτύξει τις δυνάμεις του τόσο κοντά στην θέση του βασιλιά στην Πύδνα που αποτελούσε ερώτημα ,λαμβάνοντας υπόψη τη ζέστη και την κούραση του στρατεύματος, το πότε θα έπρεπε να επιτεθεί στους Μακεδόνες.( Leake, τομ.ΙΙΙ, σ. 432)
Η περιγραφή της μάχης στην Πύδνα ενισχύει την άποψη ότι η πόλη της Πύδνας ταυτίζεται με το Αγιάν. Ο Λίβιος, ο Στράβων και ο Πλούταρχος συμφωνούν ότι η μάχη έλαβε χώρα στην πεδιάδα μπροστά από την Πύδνα , την οποία διέτρεχε ένας μικρός ποταμός και συνόρευε με υψώματα , που επέτρεπαν μια άνετη υποχώρηση, καθώς και την κάλυψη του ελαφρού πεζικού ενώ και μόνη της η πεδιάδα παρείχε το κατάλληλο έδαφος για την χρήση της φάλαγγας . Αυτά τα χαρακτηριστικά ταιριάζουν απόλυτα με την πεδιάδα που εκτείνεται από την Κατερίνη μέχρι τα υψώματα του Αγιάν. Αντιθέτως, ολόκληρη η περιοχή από το Αγιάν μέχρι το Ελευθεροχώρι, στη μέση της οποίας βρίσκεται το Κίτρος, δε διαθέτει μια μεγάλη πεδιάδα με επίπεδο έδαφος, αποτελείται δε -με την εξαίρεση μικρών τμημάτων ισοπεδωμένης γης κοντά στην ακτή- από τούς πρόποδες του βουνού, το οποίο ο Πλούταρχος ονομάζει Όλοκρο. (Leake, τομ.ΙΙΙ, σ. 433)
Σύμφωνα με τον Διόδωρο , η Πύδνα, αρχικά, βρισκόταν στα παράλια της περιοχής αλλά ο Αρχέλαος, βασιλιάς της Μακεδονίας, αφού την κατέλαβε το 411 π.Χ., την μετέφερε σε μια απόσταση 20 σταδίων από την ακτή. Αυτή η απόσταση είναι όμοια με αυτή που απέχουν τα υψώματα του Αγιάν από τη θάλασσα, σύμφωνα και με τον συσχετισμό που μας παραδίδει ο ίδιος ιστορικός αναφορικά με την κατάληψη της Πύδνας από τον Κάσσανδρο. (Leake, τoμ.ΙΙΙ, σσ. 433 – 434)
Η περιγραφή της μάχης στην Πύδνα ενισχύει την άποψη ότι η πόλη της Πύδνας ταυτίζεται με το Αγιάν. Ο Λίβιος, ο Στράβων και ο Πλούταρχος συμφωνούν ότι η μάχη έλαβε χώρα στην πεδιάδα μπροστά από την Πύδνα , την οποία διέτρεχε ένας μικρός ποταμός και συνόρευε με υψώματα , που επέτρεπαν μια άνετη υποχώρηση καθώς και την κάλυψη του ελαφρού πεζικού ενώ και μόνη της η πεδιάδα παρείχε το κατάλληλο έδαφος για την χρήση της φάλαγγας . Αυτά τα χαρακτηριστικά ταιριάζουν απόλυτα με την πεδιάδα που εκτείνεται από την Κατερίνη μέχρι τα υψώματα του Αγιάν. Αντιθέτως ολόκληρη η περιοχή από το Αγιάν μέχρι το Ελευθεροχώρι, στη μέση της οποίας βρίσκεται το Κίτρος, δεν διαθέτει μια μεγάλη πεδιάδα με επίπεδο έδαφος, αποτελείται – με εξαίρεση μικρά κομμάτια ισοπεδωμένης γης κοντά στην ακτή- από τούς πρόποδες του βουνού, το οποίο ο Πλούταρχος ονομάζει Όλοκρο. (Leake, τομ.ΙΙΙ, σ. 433)
Στα τέλη του 316 π.Χ. η Ολυμπιάδα, μητέρα του Αλεξάνδρου, κατέφυγε στην Πύδνα με μεγάλο στράτευμα, συνεπικουρούμενο από ιππικό και ελέφαντες. Ο Κάσσανδρος, όντας αδύνατον να πολιορκήσει την πόλη λόγω της εποχής, στρατοπέδευσε γύρω από αυτήν, κατασκεύασε οχυρωματικά έργα που κατέληγαν και στις δύο άκρες στη θάλασσα και απέκλεισε το λιμάνι με τα πλοία του. Η Ολυμπιάδα αντιστάθηκε μέχρι την άνοιξη, οπότε οι προμήθειες της εξαντλήθηκαν, τα άλογα και τα υποζύγια φαγώθηκαν, οι ελέφαντες πέθαναν, μεγάλος αριθμός ανδρών πέθανε από αρρώστιες και την πείνα ενώ άλλοι λιποτάκτησαν. Η βασίλισσα προσπάθησε να διαφύγει από τη θάλασσα αλλά πιάστηκε αιχμάλωτη. Την πτώση της Πύδνας ακολούθησε η παράδοση της Πέλλας και της Αμφίπολης στον Κάσσανδρο. (Leake, τομ.ΙΙΙ, σ. 434)
Δεν διακρίνονται ίχνη του λιμανιού της Πύδνας ούτε από το Αγιάν , ούτε από το Κίτρος. Ωστόσο η ακτογραμμή έχει αλλάξει σημαντικά λόγω της μεταφοράς φερτών υλικών από τον Όλυμπο και το Πιερικό Όρος. (Leake, τομ.ΙΙΙ, σ. 434 – 435)
Το Ελευθεροχώρι βρίσκεται σε τόσο πλεονεκτική θέση, ώστε πολύ δύσκολα θα αδιαφόρησαν γι’ αυτό οι αρχαίοι.Και είναι κυρίως αυτός ο λόγος για τον οποίο οδηγήθηκα στην ταύτιση της θέσης αυτής με τη Μεθώνη. Η απόσταση της από το Αγιάν είναι μεγαλύτερη από σαράντα στάδια, τα οποία, η Επιτομή του Στράβωνα, αναφέρει ως την απόσταση από την Πύδνα μέχρι την Μεθώνη. Ωστόσο, δεν πρέπει να βασίζεται κάποιος ιδιαίτερα στην Επιτομή, σε ό,τι αφορά το συγκεκριμένο κομμάτι, καθώς αναφέρει τον Αλιάκμονα ως το ποτάμι της Κατερίνης και τον Εριγώνα στη θέση του Αλιάκμονα. Ο μόνος Εριγώνας που αναφέρεται στην αρχαία ιστορία ήταν ένας παραπόταμος του Αξιού. (Leake, τομ.ΙΙΙ, σ. 435)
Η Πιερία, η άλλη επαρχία που αναφέρεται από τον Όμηρο, βρισκόταν υπό την κατοχή Θρακών, προτού κατακτηθεί από τους Τημενίδες. Γι’ αυτό το λόγο και ο Ορφέας αποκαλούταν Θράκας και η Πύδνα και η Μεθώνη στην Πιερία περιγράφονταν ως ελληνικές αποικίες στην ακτή της Θράκης. (Leake, τομ.ΙΙΙ, σ. 447)
Το Μεγάλο Καραμπουρνού βρισκόταν σε απόσταση 10 μιλίων από τη Θεσσαλονίκη και υπό αυτή την προϋπόθεση φαίνεται να ταυτίζεται με το Ακρωτήριο Αίνειο του Σκύμνου.Επίσης όπως πληροφορούμαστε από τον Λίβιο, η πόλη Αινεία βρισκόταν 15 ρωμαϊκά χιλιόμετρα από τη Θεσσαλονίκη. Προσθέτει δε, ότι ήταν απέναντι από την Πύδνα, γεγονός που εάν αληθεύει, θα μπορούσε να υπαινιχθεί ένα λάθος στην απόσταση που μόλις δηλώθηκε καθώς οι δύο ορισμοί είναι αντιφατικοί και μας οδηγούν στη τοποθεσία Αινεία και στο Ακρωτήριο Αίνειο της Επανομής, το οποίο είναι σχεδόν απέναντι από την Πύδνα. Ωστόσο, είναι γεγονός από τη σειρά των ονομάτων στον Ηρόδοτο, ότι η Γίγωνις ήταν το νοτιότερο από τα δύο ακρωτήρια και από ένα άλλο γεγονός που αναφέρεται στην ιστορία του , φαίνεται ότι αυτή η τοποθεσία βρισκόταν κοντά σε εκείνη της Επανομής.(Leake, τομ. III, σ. 451-452)
Τίποτα δεν μπορεί να δείξει πιο έντονα τη σημασία του περάσματος του Πυθίου και της Πέτρας από τις πολλές περιπτώσεις που έχουν σχέση με τις στρατιωτικές επιχειρήσεις των αρχαίων. Ο Ξέρξης έστειλε εμπροσθοφυλακή από αυτόν τον δρόμο στην Περραιβία , αφού στρατοπέδευσε με το ένα τρίτο του στρατεύματός του στην Πιερία προετοιμάζοντας την πορεία του . Ο Βρασίδας μετά την γρήγορη πορεία του στην Θεσσαλία και την Περραιβία , στο όγδοο έτος του Πελοποννησιακού πολέμου, πέρασε από το ίδιο πέρασμα στο Δίον. Ο Αγησίλαος, επιστρέφοντας στην Ελλάδα από τη Μικρά Ασία, το έτος 394 π. Χ., εισήλθε στη Θεσσαλία από τη Μακεδονία, από το ίδιο πέρασμα. Ο Κάσσανδρος, το 316 π.Χ., διέσχισε τον ίδιο δρόμο προχωρώντας από την Πελοπόννησο κατά της Ολυμπιάδος στην Πύδνα. Και τέλος, αυτό το πέρασμα έδωσε στον Αιμίλιο Παύλο, το έτος 168 π.Χ., τα μέσα για να εξαναγκάσει τον Περσέα να υποχωρήσει από την ισχυρή του θέση στον Ενιπέα, μόλις πληροφορήθηκε ότι ο Σκιπίων Νασικάς ανέτρεψε την μακεδονική φρουρά στην Πέτρα και κατήλθε στις πεδιάδες στα μετόπισθεν της θέσης του βασιλιά στον Ενιπέα.(Leake, τoμ.ΙΙΙ, σ. 343)
Η Βυλάζωρα αναφέρεται και πάλι στην ιστορία της ταραχώδους χρονιάς του 168 π.Χ., όταν ο Περσέας, όχι πολύ πριν από τη μάχη της Πύδνας, προσπαθούσε να διατηρήσει τις μισθοφορικές υπηρεσίες των 20.000 Γαλατών, οι οποίοι με την προσδοκία ότι θα προσληφθούν από αυτόν, είχαν προχωρήσει με ίσο αριθμό ιππικού και πεζικού μέχρι την Ντεσουντάβα της Μαιδικής. Ο Περσέας με σκοπό να τους παρασύρει μέσα στη Μακεδονία, κινήθηκε με το μισό στρατό του από τον ποταμό Ενιπέα της Πιερίας στην Αλμάνα του Αξιού, η οποία βρισκόταν σε απόσταση 75 μιλίων από τη Ντεσουντάβα. Έχοντας διατάξει να ετοιμαστούν όλα τα εφόδια για την επικείμενη πορεία των Γαλατών, έστειλε έναν αγγελιοφόρο στη Ντεσουντάβα απαιτώντας από το στρατό των Γαλατών να προχωρήσει στη Βυλάζωρα και κάλεσε τους αρχηγούς τους να τον επισκεφθούν στην Αλμάνα, όπου τους έδωσε να καταλάβουν μέσω του αγγελιοφόρου του ότι είχε ετοιμάσει γι’ αυτούς μερικά πλούσια δώρα, φιλοδοξώντας με αυτό το τρόπο να εξασφαλίσει τις υπηρεσίες των Γαλατών χωρίς άλλη δαπάνη. Αλλά αυτοί δεν ήταν άνθρωποι οι οποίοι θα μπορούσαν να εξαπατηθούν: αρνήθηκαν να κινηθούν πέρα από τη Ντεσουντάβα μέχρι να λάβουν τα συμφωνηθέντα δώρα στα οποία συμπεριλαμβάνονταν 10 κομμάτια χρυσού για κάθε ιππέα, πέντε για κάθε στρατιώτη πεζικού, 1.000 για κάθε αρχηγό ενώ η προκαταβολή του θησαυρού θα έπρεπε να είναι περισσότερη από αυτή που ο φιλάργυρος μονάρχης θα μπορούσε να συναινέσει εκ των προτέρων και έτσι οι Γαλάτες επέστρεψαν στο Δούναβη ,λεηλατώντας τις περιοχές της Θράκης από τις οποίες διήλθαν.(Leake, τομ. ΙΙΙ, σ. 471)
Τα ερείπια του Παλαιού Κίτρους αποτελούνται από τα θεμέλια ενός μικρού, ορθογώνιου κάστρου, τοποθετημένου σε ένα βράχο δίπλα στην ακρογιαλιά. Σώζονται τμήματα τείχους, αποτελούμενου από μικρές πέτρες και κονίαμα, ανάμεικτα με κομμάτια από Ρωμαϊκά τούβλα. Μερικοί τετραγωνισμένοι λίθοι αποτελούν τα μοναδικά ίχνη της Ελληνικής αρχαιότητας. (Leake, τομ. ΙΙΙ, σ. 428)
Ολόκληρη η εξοχή από το Αγιάν μέχρι το Ελευθεροχώρι, στη μέση της οποίας βρίσκεται το Κίτρος, δεν διαθέτει επαρκή πεδιάδα. Αποτελείται, με εξαίρεση μικρά κομμάτια επίπεδης γης κοντά στην ακτή, από τις υπώρειες του βουνού, το οποίο ο Πλούταρχος ονομάζει Όλοκρο. (Leake, τομ.ΙΙΙ, σ. 433)

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.