Κρυσταλλοπηγή

Παλαιό Όνομα : Σμαρδέσι

Δήμος : Πρέσπας

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

Το χωριό Σμίρντες καταστράφηκε εντελώς από τους Τούρκους με την υποψία ότι οι κάτοικοι είχαν προμηθεύσει τα απαραίτητα για τον ανεφοδιασμό των κομιτατζήδων. Σε ένα πληθυσμό 1200 κατοίκων ,140 άνδρες,γυναίκες και παιδιά δολοφονήθηκαν και από 286 σπίτια έμειναν όρθια μονο 20 ή 25.Η λεία ήταν μεγάλη και περιελάμβανε όλα τα αγαθά του σπιτιού αλλά και κοπάδια ,άλογα καθώς και τα ιερά σκεύη των εκκλησιών.Μια οικογένεια των επτά ατόμων σφαγιάστηκε και τα πτώματα τους τα σώρευσαν το ένα πάνω στο άλλο μέσα στο τζάκι. (Frazer,σ. 208)

Σε κάποια χωριά της περιφέρειας του Μοναστηρίου οι Βούλγαροι σκόπιμα άλλαξαν τη θρησκεία τους ως τον μόνο τρόπο που είχαν να εξασφαλίσουν μια σχετική ελάφρυνση από τους φόρους ,καθώς τότε ακόμη οι Τούρκοι ήταν ευνοϊκά κείμενοι προς τους Έλληνες. Ωστόσο, μια γυναίκα γύρω στα εβδομήντα-αδελφή ορθόδοξου ιερέα-βασανίστηκε και δολοφονήθηκε από κομιτατζήδες επειδή θεώρησαν πως έδωσε στις αρχές πληροφορίες για την παρουσία του Σαράφωφ στο Σμίρντες. (Frazer,σ. 208)

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

Ο Βαρδάρης του Σαριγούλ, που σύμφωνα με τις ενδείξεις είναι ο Εριγώνας των αρχαίων, πηγάζει από το όρος Βόρας, στην περιοχή που οι χωρικοί αποκαλούν Βάξορ, πάνω από το χωριό Σμαρδέσι. (Pouqueville, τόμ. ΙΙΙ, σ. 17)

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.