Λιβάδι Πιερίας

Παλαιό Όνομα :Βούλτσιστα

Δήμος :Πύδνας – Κολινδρού

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

Το Βλαχολίβαδο είναι μια μικρή πόλη με περίπου τετρακόσια σπίτια που αποτελεί το κέντρο της βλάχικης περιοχής στην οποία βρίσκεται στα βορειοανατολικά κάτω από το βουνό Σάπκα. (Chirol, σ. 47)

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

Η άνοδος και η κάθοδος ως τον Άγιο Δημήτριο διαρκεί 8 με 10 ώρες. Από αυτό το στενό μπορεί κάποιος να εισέλθει στην πέμπτη οδό είτε μέσα από το Βλαχολιβάδι μέσα σε τρεις ώρες, είτε μέσα από την Σήλο μέσα σε δύο ώρες.
(Isambert, σ. 74)
Το Βλαχολιβάδι είναι μία κωμόπολη με 400 σπίτια που κατοικείται από Βλάχους, οι οποίοι βρέθηκαν στον Όλυμπο στα τέλη του Μεσαίωνα. Ζουν από την κτηνοτροφία και από την κατασκευή του σκουτιού, που τους χρησιμεύει στην ενδυμασία τους. Το Βλαχολιβάδι βρίσκεται σε έναν ψηλό λόφο πάνω στις απόκρημνες πλευρές της Σάπκας, που ήταν το αρχαίο Τιτάριο, πάνω από την οποία σε μακρινή απόσταση βρίσκεται το Φλάμπουρο (1878 μέτρα), που είναι η πιο ψηλή κορυφή από τα βουνά της Πιερίας. Αυτή η κωμόπολη έχει ελληνικό σχολείο και πέντε μεγάλες εκκλησίες που είναι διακοσμημένες με βυζαντινές εικόνες. Μάλιστα είναι και έδρα επισκόπου.
(Isambert, σ. 109)

Πρώτα επισκέφθηκα ένα κατεστραμμένο κάστρο στην κορυφή του λόφου πάνω από την εκκλησία, συνοδευόμενος μέχρι εκεί από τον Αλβανό φρούραρχο,ο οποίος όταν ανακάλυψε ότι είχα ενδιαφέρον για τις περιοχές που ήταν σε θέα από το κάστρο, προσπάθησε να απαντήσει όλες τις γεωγραφικές μου ερωτήσεις τις οποίες γνώριζε καλά από την γνώση του για την Μακεδονία, που απέκτησε στην στρατιωτική του θητεία.(Leake, τομ.ΙΙΙ, σ. 331)
Ο δρόμος μας προς το Λιβάδι ακολουθεί την πλευρά του βουνού, σταδιακά κατεβαίνοντας και διασχίζοντας πολλά βαθιά φαράγγια και πετρώδεις,επικίνδυνες πλαγιές. Στα μισά του δρόμο βλέπουμε στα δεξιά πάνω από μια πεδιάδα που εκτείνεται πέντε ή έξι μίλια από τους πρόποδες του βουνού μια κορυφή που ονομάζεται Αμάρβες, στην κατεύθυνση του Δεμινίκου. Οι Αμάρβες είναι η κεντρική κορυφή των Καμβουνίων,πουι στα δυτικά συνδέεται με άλλη κορυφή, τα Βουνάσια, που ξεκινά από την αριστερή όχθη του Βιστρίτσα απέναντι από το Βουρίνο. Οι Αμάρβες είναι ο σύνδεσμος μεταξύ της αλυσίδας του Ολύμπου πίσω από τα Σέρβια και τον Βελβεντό με τους λόφους των Χασίων.(Leake, τομ.ΙΙΙ, σ. 333)
‘Ενα μικρό ρυάκι ρέει μέσα από το μέσο της κοιλάδας στα δεξιά μας και περνάει μέσα από ένα λαγκάδι στο νοτιοδυτικό άκρο κοντά στο οποίο συναντάει ένα ποτάμι από τις άφθονες πηγές του νότιου μέρους των Αμάρβεων όπου οι Λιβαδιώτες έχουν κλωστοϋφαντουργεία.Αργότερα, μπαίνουμε σε μια άλλη πεδιάδα στην οποία καταλήγει το Ελασσονίτικο ή ποτάμι της Ελασσόνας, στο Αμούρι, ένα μικρό χωριό όχι μακριά από το Δεμινίκο. Το ποτάμι ονομάζεται Τιταρήσιος κατά τον Όμηρο και συναντά τον Πηνειό στην κοιλάδα της Λάρισας. Το παρακλάδι από το όρος του Λιβαδιού ονομάζεται Βουργαρί ή Σαραντάπορο. Σε μικρή απόσταση από τη δεξιά όχθη, κοντά στο Μπογάζι όπου σταματάει η πεδιάδα, υπάρχει το χωριό Βουβάλα και το μετόχι του μοναστηριού της Ελασσόνας σε ένα ύψωμα στις Αμάρβες. Η κορυφή είναι περικυκλωμένη από χαλάσματα τειχών μιας αρχαίας σημαντικής πόλης . Αυτό το μέρος που βρίσκεται κοντά στον δρόμο από τα Σέρβια στα Τρίκαλα, υπολογίζεται σε τρεις ώρες από το Λιβάδι και είναι λιγότερο από μία στα δεξιά του δρόμου από τα Σέρβια στην Ελασσόνα, όπου μετά την έξοδο από το πέρασμα της Βίγλας αφήνουμε τον δρόμο των Τρικάλων στα δεξιά μας και διασχίζουμε την κοιλάδα διαγωνίως προς την Ελασσόνα.(Leake, τομ.ΙΙΙ, σ. 334)
Μετά από πέντε ώρες από το κάστρο των Σερβίων φτάνουμε στο Λιβάδι, όνομα που δηλώνει μια αντίφαση,καθώς η τοποθεσία είναι από τις πιο απότομες με πολύ λίγη πεδιάδα σε κάποια μίλια από εκεί. Η πόλη περιλαμβάνει 800 σπίτια, σε μια βραχώδη κορυφή στα βουνά που εκτείνονται από την παραθαλάσσια πεδιάδα της Κατερίνης στη δεξιά όχθη του Βιστρίτσα, κοντά στη Βέροια. Η πιο ψηλή κορυφή αυτών των βουνών είναι ορατή από την Θεσσαλονίκη και αναφέρεται ως ένα από τα κυριότερα σημεία της αλυσίδας του Ολύμπου.(Leake, τομ.ΙΙΙ, σσ. 334-335)
Το Λιβάδι είναι μια βλάχικη αποικία της αρχαίας εποχής και συχνά από τότε λέγεται βλαχο-Λίβαδο. Τα υπόλοιπα βλαχοχώρια σε αυτήν την περιοχή είναι το Κοκκινοπλό, σε μια πλαγιά του Ολύμπου, τρεις ώρες απόσταση από εκεί προς την Τσαριτσάνη, τα Φτερά στην ίδια απόσταση προς την Κατερίνη και το Νεοχώρι ανάμεσα στα Σέρβια και το Λιβάδι σε μια υψηλή τοποθεσία στο βουνό, μια ώρα στα αριστερά του δρόμου από όπου ήρθαμε.Το Κοκκινοπλό έχει περίπου 200 σπίτια, τα Φτερά 100 και το Νεοχώρι 20 ή 30. Κοντά στα Φτερά λέγεται ότι υπήρχε ένα αρχαίο λατομείο. Αυτά τα χωριά ζουν κυρίως από την παραγωγή χοντρών μάλλινων ρούχων που λέγονται “σκουτί”, από τα οποία φτιάχνονται τα πανωφόρια που ονομάζονται “κάππαις”, στα ιταλικά “κάπα” και χρησιμοποιούνται ευρέως στην Ελλάδα και στην Αδριατική.Το ένδυμα είναι δύο ειδών,μαύρο και άσπρο και εσωτερικά είναι μαλλιαρό. Αποστέλλεται στη Βενετία και στην Τεργέστη σε κομμάτια που λέγονται ξύλα.Οι Καλαρρυτιώτες, οι οποίοι κατασκευάζουν το ίδιο είδος ενδύματος στα ίδια τους τα βουνά και των οποίων οι έμποροι κατοικούν στην Αδριατική συνηθίζουν να αγοράζουν αυτά που κατασκευάζουν οι Λιβαδιώτες και το στέλουν σε έναν έμπορο, κυρίως έναν Ενετό, στη Θεσσαλονίκη, που το στέλνει σε Καλαρυτιώτη έμπορο στην Αδριατική που χρεώνει δυόμιση πιάστρες το φόρτωμα 140 ξύλων ως αποστολή. Οι Λιβαδιώτες κάνουν ετησίως από 150 έως 200 φορτώματα. Καλλιεργούν λίγο καλαμπόκι αλλά διαθέτουν αφθονία από πρόβατα, κατσίκια, άλογα και μουλάρια. Όπως και οι Καλαρρυτιώτες είναι υπερήφανοι για τον εξαιρετικό αέρα και το νερό της πόλης τους που κάποιες φορές κάνουν μέχρι και τρεις ώρες προκειμένου να προμηθευτούν το πιο εκλεκτό. Η λίμνη της Καστοριάς τους προμηθεύει με ψάρια προς 25 με 30 παράδες την οκά, προτιμότερα από τα ψάρια της θάλασσας που πουλιούνται στη Θεσσαλονίκη προς 45. Από την άλλη, το ψύχος είναι τόσο δριμύ το χειμώνα, ώστε οι κάτοικοι ορισμένες φορές αποκλείονται στα σπίτια τους από το χιόνι για αρκετές ημέρες και εξαναγκάζονται να πίνουν λιωμένο χιόνι καθώς δεν είναι δυνατή η πρόσβαση στα πηγάδια και στις πηγές τους. Υπάρχει τώρα ένας μεγάλος παγετός και μας φάνηκε πολύ δύσκολο να σύρουμε τα φορτωμένα άλογά μας στους απότομους και ολισθηρούς δρόμους. Η θέα του Ολύμπου από εκεί είναι μαγευτική. Η πορεία περνάει από το Κοκκινοπλό που βρίσκεται σε γκρεμό, λίγο πάνω από την πεδιάδα. Η πόλη πληρώνει 200 βαλάντια σε συνεισφορές. Ο οικοδεσπότης μου, ένας από τους προύχοντες έχει ήδη εκταμιεύσει 800 γρόσια αυτό το χρόνο και περιμένει να του ζητήσουν περισσότερα. Έξω από την πόλη βρίσκεται ένα μνημείο ενός Αλβανού οπλαρχηγού, που σκοτώθηκε σε μάχη εναντίον των κλεφτών του Ολύμπου πριν από τριάντα χρόνια περίπου. (Leake, τομ.ΙΙΙ, σσ. 335-336)
Είναι τώρα εικοσιδύο χρόνια από τότε που ο Αλή Πασάς απέκτησε την κυριαρχία στο Λιβάδι. Η σημασία του για εκείνον πηγάζει κυρίως από την εγγύτητα στο πέρασμα που οδηγεί από την Ελασσόνα ή τα Σέρβια στις παραθαλάσσιες πεδιάδες της Μακεδονίας και είναι η πιο άμεση πορεία προς το σύνορο του Ολύμπου. Από αυτό το πέρασμα μιάμιση ώρα μετά το Λιβάδι, βρίσκεται το χωριό του Αγίου Δημητρίου και μια ώρα και ένα τέταρτο πιο μακριά, ακριβώς πάνω στον Ζυγό, βρίσκονται τα χαλάσματα του χωριού Πέτρα, ένα όνομα που καταγράφεται στην αρχαία ιστορία και είναι πολύ χρήσιμο για να ερευνήσουμε την γεωγραφία αυτού του χώρου της Μακεδονίας και της Θεσσαλίας.(Leake, τομ.ΙΙΙ, σ. 337)
Η Πέτρα βρίσκεται σε έναν μεγάλο απομονωμένο βράχο, αποσχισμένο με φυσικό τρόπο και χωρισμένο από το γειτονικό βουνό. Ο δρόμος περνάει μέσα από το άνοιγμα και μετά κατεβαίνει στην πεδιάδα της Κατερίνης, η οποία, είναι χωρίς αμφιβολία τμήμα της αρχαίας Πιερίας της Μακεδονίας, καθώς η τοποθεσία της Πέτρας απεικονίζεται έτσι από τον Λίβιο, ο οποίος δείχνει την Πέτρα σαν πόλη της Πιερίας στο σύνορο αυτής της επαρχίας στο πέρασμα που οδηγεί στην παραθαλάσσια πεδιάδα από την Περραιβία. Η απόσταση από το Λιβάδι στην Κατερίνη από τον Άγιο Δημήτριο υπολογίζεται σε δέκα ώρες. Υπάρχει και άλλος δρόμος που οδηγεί πάνω από την ίδια κορυφογραμμή, από τα Σέρβια, μέσω Βελβεντού, στην Κατερίνη.(Leake, τομ.ΙΙΙ, σ. 337)
Συγκρίνοντας τις περιγραφές τις οποίες μας άφησε ο ιστορικός από αυτές τις συναλλαγές δεν μας απομένει αμφιβολία ότι οι κοιλάδες ανάμεσα στα Καμβούνια όρη και στον Όλυμπο που συνορεύει στα βόρεια με την Ελίμεια και την Πιερία και που εκτείνονται από τις Πόρτες και το βουνό στο Λιβάδι στα νότια λίγα μίλια από την Ελασσόνα, αποτελούσαν το τμήμα της Περραιβίας που λέγεται Τριπολίτις. Και μοιάζει εξίσου προφανές από άλλες δύο περιπτώσεις, μια από τις οποίες στον πρώτο Μακεδονικό Πόλεμο, η άλλη στην εκστρατεία του Αντίοχου 9 χρόνια μετά, όπου η Περραιβία που περιελάμβανε την πόλη των Περραιβών, την Κυρετία και άλλες πόλεις, στα νότια της Τριπολίτιδας, που περιέχονται στην Πελασγιώτιδα και στη Λάρισα, περιλαμβάνει τις κοιλάδες της Ελασσόνας και του Δεμινίκου.(Leake, τομ.ΙΙΙ, σ. 339)
Η Περραιβία της Τριπολίτιδος ονομάστηκε έτσι επειδή περιλάμβανε τις τρεις πόλεις του Πυθίου, της Αζώρου και της Δολίχης. Από αυτές, το Πύθιο μοιάζει να βρίσκεται ακριβώς στους πρόποδες του Ολύμπου, όντας ακριβώς το σημείο όπου ο Ξεναγόρας , γεωμέτρης και ποιητής, μέτρησε το κάθετο ύψος του Ολύμπου, που βρισκόταν στον δρόμο κατά μήκος του όρους από την Πέτρα, όπου και ο Λίβιος και ο Πλούταρχος συνδέουν το Πύθιο με την Πέτρα, περιγράφοντας την πορεία από όπου ο Σκιπίωνας Νασικάς διέσχισε το όρος του Ολύμπου στα μετόπισθεν της θέσης του Περσέα στον Ενιπέα. Φαίνεται, λοιπόν, χωρίς αμφιβολία, ότι το Πύθιο ήταν στην άκρη του κάμπου μεταξύ Κοκκινοπλού και Λιβαδιού, αν και δεν εξακρίβωσα την ύπαρξη υπολειμμάτων σε αυτήν την περιοχή. Μαθαίνουμε από το επίγραμμα στο οποίο αναφερθήκαμε ότι το όνομα του Πυθίου προέρχεται από ναό του Απόλλωνα Πυθίου προς τιμήν του οποίου, προκύπτει από άλλο συγγραφέα, ότι εορτάζονταν περιοδικώς κάποιοι αγώνες.(Leake, τομ.ΙΙΙ, σ. 341)
Από το Λιβάδι στην Ελασσόνα κάναμε 5 ώρες.Κατεβήκαμε το βουνό, και φτάνοντας στους πρόποδές του μετά από μιάμιση ώρα, σύντομα αφήσαμε στα δεξιά μας την κοιλάδα του Σαρανταπόρου, και μπήκαμε σε μια πεδιάδα που χωρίζεται από αυτήν με μικρή κορυφογραμμή από λόφους που διασταυρώνονται στα βόρεια με τα υψώματα της Ελασσόνας. Στα βόρεια αυτής της κορυφογραμμής υπάρχουν τα υπολείμματα ενός φρουρίου στην κορυφή ενός μυτερού λόφου, στην Παναγιά της Ελασσόνας όπου υπάρχει ένα παλαιό μοναστήρι που λέγεται ότι χτίστηκε από τον βασιλιά Ανδρόνικο. (Leake, τομ.ΙΙΙ, σ. 343)
Στα νότια της πεδιάδας της Καρυάς και διαχωρισμένη από αυτή μόνο από μια κορυφογραμμή είναι η παράλληλη κοιλάδα του Εζερού, περίπου μισή σε μέγεθος από αυτή της Καρυάς και ονομασμένη έτσι από μια λίμνη που καταλαμβάνει το μεγαλύτερο κομμάτι της. Η λίμνη του Εζερού είναι προφανώς η αρχαία Άσκουρις. Στα ανατολικά αυτής της πεδιάδας υπάρχει άλλη, όχι πολύ μακριά από τις κορυφές που περιλαμβάνουν το πέρασμα των Τεμπών στα βόρεια. Χωρίζεται με κορυφογραμμή από καλλιεργημένη περιοχή γύρω από την πόλη της Ραψάνης ή Ραψιάνης, που έχει θέα στον Πηνειό, και στα νότια απέναντι από το όρος Όσσα και τα Αμπελάκια. Στην κορυφογραμμή στα δυτικά της Ραψάνης συναντούμε τα κατάλοιπα ενός αρχαίου φρουρίου, πιθανώς τη Λάπαθο, του οποίου ίσως το όνομα Ραψάνη αποτελεί παραφθορά. Καθώς η κοιλάδα της Καρυάς και τα φαράγγια των ποταμών του Ελασσονίτικου και του Πλαταμώνα διαμορφώνουν ένα χώρισμα ανάμεσα στον Όλυμπο και στις μικρότερες κορυφές που εκτείνονται στις πεδιάδες της Ελασσόνας και της Λάρισας, και στα Τέμπη, τα βουνά χωρίζονται από την πεδιάδα του Εζερού. Η δυτική πλευρά τους είναι προφανώς το όρος Τίταρος που εφάπτεται στον Όλυμπο, όπως σημειώνει ο Στράβων. Η ανατολική πλευρά φέρει το ίδιο όνομα με το οχυρό της Λαπάθου, που βρίσκεται πάνω από αυτές τις κορυφές. Η απόσταση από την Καρυά στον Εζερό υπολογίζεται σε δυο ώρες και από εκεί στη Ραψάνη τρεις ώρες. Ανάμεσα στην Καρυά και στην Ελασσόνα υπάρχουν δυο άλλα χωριά στο βουνό, δηλαδή, η Σκαμνιά, που δεν είναι μακριά, από τη βόρεια πλευρά της πεδιάδας της Καρυάς, απόσταση μιάμιση ώρα από την πόλη, και η Μπολιάνα μια ώρα από τη Σκαμνιά, κοντά στη δυτική άκρη της κοιλάδας της Καρυάς, όπου υπάρχουν κατάλοιπα αρχαιοτήτων στην Κονίσπολη, που βρίσκεται στο χώρισμα των νερών που ρέουν σε μια πορεία με την πεδιάδα του Καρυά, και από την άλλη διαμορφώνουν τις πηγές του Ξεριά ή λίμνη της Τσαριτσάνης. Η Κονίσπολη μοιάζει να είναι το Ευδίερο του Λίβιου, δεκαπέντε μίλια από το ρωμαϊκό στρατόπεδο, ανάμεσα στην Άζωρο και την Δολίχη, προς την κατεύθυνση της ΑσκοΎρεως και της Λαπάθου. Οι πηγές του κυρίως ποταμού του Τιταρήσιου είναι στην κύρια πτέρυγα του Ολύμπου ανάμεσα στην Σκαμνιά και στον Σελό, και κυρίως σε μια πηγή που βρίσκεται δυο ή τρεις ώρες στα βορειοανατολικά της Ελασσόνας. Αφήνοντας πίσω τα φαράγγια του Ολύμπου προσεγγίζει την Ελασσόνα, από τα βορειοανατολικά, στρίβει νότια μέσα στην πόλη, από εκεί ρέει δυτικά, κοντά στους πρόποδες των λόφων στη βόρεια πλευρά της πεδιάδας, και φτάνει στις δυτικά περάσματα ανάμεσα στους λόφους στην πεδιάδα του Δεμινίκου, όπου συναντάει το Σαραντάπορο κοντά στο Αμούρι. (Leake, τομ.ΙΙΙ, σσ. 350-351)
Το Λιβάδι είναι μια βλάχικη αποικία της αρχαίας εποχής και συχνά από τότε λέγεται βλαχο-Λίβαδο. Τα υπόλοιπα βλαχοχώρια σε αυτήν την γειτονιά είναι το Κοκκινοπλό, στη μεριά του Ολύμπου, τρεις ώρες απόσταση από εκεί προς την Τσαρίτσανη, τα Φτερά στην ίδια απόσταση προς την Κατερίνη και το Νεοχώρι ανάμεσα στα Σέρβια και το Λιβάδι σε μια υψηλή τοποθεσία στο βουνό, μια ώρα στα αριστερά του δρόμου από όπου ήρθαμε. Το Κοκκινοπλό έχει περίπου 200 σπίτια, τα Φτερά 100, και το Νεοχώρι 20 ή 30. Κοντά στα Φτερά λέγεται ότι υπήρχε ένα αρχαίο λατομείο. Αυτά τα χωριά ζουν κυρίως με την παραγωγή χοντρών μάλλινων ρούχων που λέγονται “σκουτί”, από τα οποία φτιάχνονται τα πανωφόρια που ονομάζονται “κάππαις”, στα ιταλικά “κάπα”, χρησιμοποιούνται εκτεταμένα στην Ελλάδα και στην Αδριατική. Το ένδυμα είναι δύο ειδών, μαύρο και άσπρο, και εσωτερικά είναι μαλλιαρό. Αποστέλλεται στη Βενετία και στην Τεργέστη σε κομμάτια που λέγονται ξύλα. Οι Καλαρρυτιώτες, οι οποίοι κατασκευάζουν το ίδιο είδος ενδύματος στα ίδια τους τα βουνά και των οποίων οι έμποροι κατοικούν στην Αδριατική συνηθίζουν να αγοράζουν αυτά που κατασκευάζουν οι Λιβαδιώτες και το στέλνουν σε έναν έμπορο, κυρίως έναν Ενετό, στη Θεσσαλονίκη, που το στέλνει σε Καλαρυτιώτη έμπορο στην Αδριατική που χρεώνει δυόμιση πιάστρες το φόρτωμα 140 ξύλων ανα αποστολή. Οι Λιβαδιώτες κάνουν ετησίως από 150 έως 200 φορτώματα. Καλλιεργούν λίγο καλαμπόκι αλλά διαθέτουν αφθονία από πρόβατα, κατσίκια, άλογα και μουλάρια. Όπως οι Καλαρρυτιώτες είναι και αυτοί υπερήφανοι για τον εξαιρετικό αέρα και το νερό της πόλης τους.Η λίμνη της Καστοριάς τους προμηθεύει με ψάρια προς 25 με 30 παράδες την οκά, προτιμότερα από τα ψάρια της θάλασσας που πωλούνται στη Θεσσαλονίκη προς 45. Από την άλλη, το ψύχος είναι τόσο δριμύ το χειμώνα, ώστε οι κάτοικοι ορισμένες φορές αποκλείονται στα σπίτια τους από το χιόνι για αρκετές ημέρες και εξαναγκάζονται να πίνουν λιωμένο χιόνι καθώς δεν είναι δυνατή η πρόσβαση στα πηγάδια και στις πηγές τους. Υπάρχει τώρα ένας μεγάλος παγετός, και μας φάνηκε πολύ δύσκολο να σύρουμε τα φορτωμένα άλογά μας στους απότομους και ολισθηρούς δρόμους. Η θέα του Ολύμπου από εκεί είναι μαγευτική. Η διαδρομή περνάει από το Κοκκινοπλό που βρίσκεται σε γκρεμό, λίγο πάνω από την πεδιάδα. Η πόλη πληρώνει 200 βαλάντια σε συνεισφορές. Ο οικοδεσπότης μου, ένας από τους προεστούς, έχει ήδη εκταμιεύσει 800 γρόσια αυτό το χρόνο και περιμένει να του ζητήσουν και άλλα. Έξω από την πόλη βρίσκεται το μνημείο ενός Αλβανού οπλαρχηγού, που σκοτώθηκε σε μάχη εναντίον των κλεφτών του Ολύμπου πριν τριάντα χρόνια περίπου. (Leake, τομ.ΙΙΙ, σσ. 335-336).

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

Χωριό που αποτελεί αρχαία αποικία Βλάχων μαζί με άλλα χωριά της περιοχής στο πέρασμα από την Πέτρα Ολύμπου. (Tozer,τομ.ΙΙ,σ. 43)

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.