Πολύγυρος

Παλαιό Όνομα : Πολύαρος

Δήμος : Πολυγύρου

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

Ο Πολύγυρος αποτελούσε την έδρα του Τούρκου αγά οποίος συνέλεγε τους φόρους για την Πύλη. Περιελάμβανε 600 οικογένειες και βρισκόταν σε απόσταση τριών ωρών από την ακτή του Κόλπου της Κασσάνδρας στους πρόποδες του όρους Χολομώντα. Στον Πολύγυρο και τις Ερμυλίες υπάρχουν 400 ή 500 αργαλειοί μεταξιού, καθώς οι κάτοικοι επιδίδονται και στην εκτροφή μεταξοσκώληκα. (Leake, τομ.ΙΙΙ, σ. 163)
Η Σπάρτωλος φαίνεται- από τις εμπορικές συναλλαγές που αναφέρονται από τον Θουκυδίδη-ότι δεν βρισκόταν τόσο μακριά από την Όλυνθο όσο η Απολλωνία, όπως επιβεβαιώνεται από τον Ισσαίο, που την περιγράφει ως Σπάρτωλο από τα Ολύσια ή ως περιφέρεια της Ολύνθου. Σαν συνέπεια των καταγγελιών των Απολλώνιων της Χαλκιδικής και των Ακανθίων, οι Λακεδαιμόνιοι απέστειλαν στράτευμα εναντίον της Ολύνθου, το οποίο αφού έχασε δύο από τους διοικητές του, τα κατάφερε στην τέταρτη εκστρατεία, το 379 π.Χ. και υπέταξε την πόλη. Όταν η Όλυνθος έγινε τμήμα της Χαλκιδικής, δεν έκανε καμία εντύπωση που η παραθαλάσσια θέση της, προκάλεσε την έκλειψη της αρχαίας πρωτεύουσας. Ήταν μετά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο όταν έγινε μια από τις μεγαλύτερες πόλεις στην Ελλάδα, που έκανε επιτυχή πόλεμο με την Μακεδονία, πήρε την Πέλλα από τον Αμύντα και ήταν τόσο μεγάλης σημασίας για το στράτευμα που ηγείτο, ώστε όταν υπέκυψε στον Φίλιππο ακολουθήθηκε από τριάντα δύο ακόμα πόλεις. (Leake, τομ. ΙΙΙ, σ. 459-460)
Το όνομα της παλαιάς πρωτεύουσας της Χαλκίδας κατά πάσα πιθανότητα ήταν Απολλωνία, σε συνάρτηση με τη λατρεία του Απόλλωνα , η οποία καταγράφεται στα νομίσματα. Ότι υπήρχε Απολλωνία της Χαλκιδικής διαφορετική από την Απολλωνία της Μυγδονίας φαίνεται ξεκάθαρα από τον Αθήναιο και τον Ξενοφώντα. Ένας συγγραφέας, ο οποίος αναφέρεται από τον Αθήναιο παρατηρεί ότι δυο ποταμοί έρρεαν από την Απολλωνία στη λίμνη Βόλβη, κοντά στην Όλυνθο. Από τον Ξενοφώντα πληροφορούμαστε ότι η Απολλωνία απείχε μόλις δέκα με δώδεκα μίλια από την Όλυνθο. Είναι φανερό ότι η Απολλωνία, η οποία αναφέρεται από τους δύο συγγραφείς, βρισκόταν στη νότια πλευρά της οροσειράς η οποία διασχίζει τη χερσόνησο της Χαλκιδικής από τα ανατολικά προς τα δυτικά. (Leake, τομ. ΙΙΙ, σ. 457)
Η απόσταση της Απολλωνίας από την Όλυνθο δηλώνεται από τον Ξενοφώντα καθώς και η περίπτωση του να μην βρίσκεται προς την Άκανθο, όπως η αφήγησή του αποδεικνύει, και τοποθετεί την πόλη κοντά ή μέσα στον Πολύγυρο ο οποίος όπως και η παλιά Απολλωνία, είναι η πρωτεύουσα της Χαλκιδικής. Η Σπάρτωλος φαίνεται από τις εμπορικές συναλλαγές που αναφέρονται από τον Θουκυδίδη, ότι δεν βρισκόταν τόσο μακριά από την Όλυνθο όσο η Απολλωνία, όπως επιβεβαιώνεται από τον Ισσαίο, που την περιγράφει ως Σπάρτωλο από τα Ολύσια, ή ως περιφέρεια της Ολύνθου. Σαν συνέπεια των καταγγελιών των Απολλώνιων της Χαλκιδικής και των Ακανθίων οι Λακεδαιμόνιοι απέστειλαν στράτευμα εναντίον της Ολύνθου, το οποίο αφού έχασε δύο από τους διοικητές του, τα κατάφερε στην τέταρτη εκστρατεία, το 379 π.Χ., και υπέταξε την πόλη. Όταν η Όλυνθος έγινε τμήμα της Χαλκιδικής, δεν έκανε καμία εντύπωση που η παραθαλάσσια θέση της, προκάλεσε την έκλειψη της αρχαίας πρωτεύουσας. Ήταν μετά τον Πελοπονησιακό Πόλεμο όταν έγινε μια από τις μεγαλύτερες πόλεις στην Ελλάδα, που έκανε επιτυχή πόλεμο με την Μακεδονία, πήρε την Πέλλα από τον Αμύντα, και ήταν τόσο μεγάλης σημασίας για το στράτευμα που ηγείτο, ώστε όταν υπέκυψε στον Φίλιππο ακολουθήθηκε από τριάντα δύο ακόμα πόλεις. (Leake, τομ. ΙΙΙ, σ. 459)

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

Ο Πολύγυρος είναι ένα από τα χωριά που συμμετείχε στο συνεταιρισμό των χωριών που διαχειρίζονταν τα μεταλλεία χρυσού και αργύρου στη Χαλκιδική. (Urquhart,τομ. ΙΙ,σ. 65)

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

Η κωμόπολη αυτή βρίσκεται σε ψηλή θέση στους πρόποδες των πλαγιών του όρους Χολομώντα. Απέχει μία ώρα περίπου από τη θάλασσα και ανταποκρίνεται προς τη θέση της αρχαίας πόλης της Απολλωνίας, η οποία προς διάκριση των ομωνύμων πόλεων σε αυτή τη χερσόνησο, ονομάστηκε Χαλκιδική. Διαιρείται από τον ποταμό που διαχέεται σε αυτήν και την πέρα συνοικία, την οποία απαρτίζουν λίγες μεν αλλά καλές εξοχικές κατοικίες. Αυτές επικοινωνούν με μία λίθινη γέφυρα. Πιο πάνω από αυτές βρίσκεται ο νερόμυλος του Σιμινάρη, δίπλα στον κήπο Τσάμη, ο οποίος διαρρέεται από τη μία και την άλλη αφενός από ένα μικρό ρυάκι και αφετέρου από τον προαναφερθέντα ποταμό,ο οποίος πηγάζει από τις κοντινές πλαγιές και δέχεται και μέσα στην πόλη και στα ακριανά σημεία της πόλης- όπου βρίσκεται και το κεραμοποιείο -και τα νερά των πηγαδιών και των βρυσών, όπου έχει κατασκευαστεί και ένα δημόσιο πλυντήριο. Ο ποταμός αυτός καθώς κατεβαίνει αρδεύει τους κήπους που βρίσκονται κάτω από την πόλη και τις μουριές της πόλης, οι οποίες εδώ καλλιεργούνται σε μεγάλη έκταση, λόγω της μεταξοσκωληκοτροφίας. Ο αριθμός των σπιτιών που την απαρτίζουν ανέρχεται τώρα σε 393, στα οποία διαμένουν ισάριθμες οικογένειες. Ελαττώθηκε ο αριθμός των κατοίκων λόγω της επανάστασης του 1821 ως και το 1854 στην εποχή του Τσάμη-Καρατάσσου. Όλοι οι προύχοντες από 25 ως 40 ετών κατακρεουργήθηκαν έξω από την πόλη από τους Τούρκους στη θέση γνωστή ως «Μνηματάκια». Είναι απέναντι από το νεκροταφείο σε θέση ευάερη και πολύ ευχάριστη, όπου κάθε φορά που γίνεται κάποια κηδεία τελείται δέηση ως μνημόσυνο της αιωνίας τιμής που οφείλεται στους εθνομάρτυρες.Είναι πρωτεύουσα όλου του διαμερίσματος και ιδιαίτερα του τμήματος «Χάσικα». Σε αυτή διαμένουν όλες οι διοικητικές αρχές και ο καϊμακάμης. Είναι επιπλέον και έδρα του αρχιεπισκόπου Κασσανδρείας. Στο μέσο της κωμόπολης βρίσκεται ο ένας και μοναδικός ναός του Αγίου Νικολάου που έχει σπάνιες εικόνες αγιογραφικής τέχνης. Από το ναό ξεκινάει λιθόστρωτος δρόμος, που χρησιμεύει και ως αγορά,καθώς σε όλη αυτή την έκταση υπάρχουν 25 μαγαζιά (εμπορικά και παντοπωλεία). (Σχινάς, τ. ΙΙ, σ. 507-508)
Στο λιθόστρωτο αυτό δρόμο υπάρχουν επιπλέον 10 χάνια μεγάλης χωρητικότητας και περιφέρειας, καθώς και ανάλογος αριθμός πεταλωτηρίων και τρεις δημόσιοι κλίβανοι μόνον- διότι σε κάθε οικία υπάρχει ξεχωριστός κλίβανος. Στην πόλη διατηρούνται αρκετά και καλά σχολεία, ελληνικά και δημοτικά, νηπιαγωγεία και παρθεναγωγεία, στα οποία μαθητεύουν περίπου 300 παιδιά. Οι κάτοικοι αυτής της πόλης είναι Χριστιανοί. Οι Έλληνες είναι εργατικοί και περιορισμένοι αλλά φιλόξενοι. Ασχολούνται με τη γεωργία, τη μελισσοτροφία, την αμπελουργία και τη μεταξοσκωληκοτροφία, έχοντας, όπως ειπώθηκε προηγουμένως, μουριές και ελαιώνες. Αρκούνται στους πόρους αυτούς και δεν επιχειρούν να ασχοληθούν επιπλέον με το εμπόριο, μολονότι πολλοί από τους κατοίκους είναι αρκετά εύποροι και επιχειρηματίες. Τα της κοινότητας είναι στην αρμοδιότητα του δημογέροντα και του «ιχτιάρ μιζλισίου», από τους οποίους εκλέγονται οι έφοροι της Εκκλησίας και των σχολείων. Οι περισσότεροι πόροι προέρχονται από τις πωλήσεις της αιγοπροβατονομής που υπάρχει στις πλαγιές (σε μια από τις οποίες βρίσκεται και μικρός ναός του προφήτη Ηλία).Γύρω από την πόλη υπάρχουν πολλές πλαγιές. Από εκεί προέρχεται και το όνομα «Πολύγυρος».Επίσης, η πόλη καλείται και Πολύγερος, διότι όταν ήρθαν κάτοικοι από την Όλυνθο για να μετοικήσουν στον Πολύγυρο και τους ρωτούσαν όσοι έμειναν πίσω πως είναι ο νέος τόπος και το κλίμα, αυτοί απαντούσαν ότι είναι «πολύ γερός».Ο Δήμαρχος και το δημοτικό συμβούλιο εκλέγεται από τους κατοίκους που πληρώνουν τους περισσότερους φόρους σε μυστική ψηφοφορία και αναγνωρίζεται από τη διοικητική αρχή. (Σχινάς, τ. ΙΙ, σ. 508)
Η θέση της κωμοπόλεως είναι γραφική και ευχάριστη με θέα τον Όλυμπο και καθρεφτίζεται στα νερά του Θερμαίου και Τορωναίου κόλπου. (Σχινάς, τ. ΙΙ, σ. 508)
Οι γυναίκες του Πολυγύρου είναι γενικά ευτραφείς και ευκίνητες ενώ ασχολούνται με την κατασκευή μάλλινων υφασμάτων και την υφαντουργία.Κατασκευάζουν τα πάντα –εκτός από υποδήματα- και όσα χρειάζονται για την προίκα,σκεύη και έπιπλα,που τα ονομάζουν «συμπερίλογον» και είναι άριστοι βοηθοί και σύντροφοι των ανδρών. (Σχινάς, τ. ΙΙ, σ. 509)
Εκτός από τους υδρόμυλους που βρίσκονται στην κωμόπολη και άλλους επτά στα περίχωρα, υπάρχει και ένας ανεμόμυλος που δε χρησιμοποιείται συχνά και αρκετοί ελαιόμυλοι και πέντε τακτικά ελαιοτριβεία. (Σχινάς, τ. ΙΙ, σ. 509)
Περνώντας η προαναφερθείσα οδός το άνω ρεύμα και ανερχόμενη ομαλά από δάση με δρύες, πρίνους και άλλα, περνάει σε άλλο ρεύμα. Περνώντας μία μικρή πηγή, η οδός γίνεται δύσβατη και φτάνει στο χωριό Καγιατζήκι,το οποίο βρίσκεται σε ύψωμα και έχει 33 οικογένειες χριστιανικές, εκκλησία και βρύσες. Από εδώ η οδός γίνεται κατηφορική και πολύ απότομη. Περνώντας από δάση με δρύες φτάνει σε ρεύμα. Από τη διάβαση αυτή, συνεχίζει για ένα τέταρτο της ώρας και μετατρέπεται ξαφνικά σε απότομη οδό. Μετά από ένα τέταρτο της ώρας διέρχεται σε δεύτερο ρεύμα που ονομάζεται Καβρόλακος και έχει νερό. Μετά από αυτό συνεχίζεται ανηφορικά για μισή ώρα, περνώντας από αραιό δάσος με δρύες και φτάνει σε ύψωμα από το οποίο γίνεται ορατή η κωμόπολη Πολύγυρος. Από το ύψωμα και από τα πλαϊνά του λόφου διέρχεται από δάσος με πρίνους και φτάνει μετά από μισή ώρα στην κωμόπολη Πολυγύρου. (Σχινάς, τ. ΙΙ, σ. 506)
Από το Γκαργκί λιμάνι ή στα Λιοντάρια ξεκινούν δυο δρόμοι. Η δεξιά άγουσα είναι αμαξιτός δρόμος, γίνεται για λίγο ανηφορική και οδηγεί μετά από μιάμιση ώρα στον Αγιομάμα.Προσπερνά την υφάλμυρη κοιλάδα που βρίσκεται στα δεξιά της κοντά σε μετόχι της μονής Βατοπαιδίου,η δε αριστερή άγουσα -επίσης αμαξιτός δρόμος-γίνεται λίγο ανηφορική και περνά μέσα από κοιλάδα.Προσπερνά το νεόφυτο ελαιώνα που ανήκει στο Χριστάκη Εφέντη και λίγες αγριαπιδιές και μετά από μια ανηφόρα κατηφορίζει και μπαίνει στο χωριό Πορταριά. Από εδώ αμαξιτή οδός κατέρχεται στον Αγιομάμα προς Πολύγυρο. Από την Πορταριά αμαξιτή οδός γίνεται ανηφορική για μισή ώρα περνά μέσα από αγρούς και φτάνει σε ένα ύψωμα.Από εδώ θεάται το χωριό Μαριανά και ξεκινά ημιονική οδός που σε ένα τέταρτο φτάνει στο χωριό Βρωμόσυρτα με 100 οθωμανικές-κυρίως- οικογένειες, υδρόμυλο και ρέοντα ύδατα και περνά στο χωριό Καρκάρα που έχει 200 οθωμανικές οικογένειες και φρέατα.(Σχινάς, τ. ΙΙ, σ. 566-567)