Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

• Μέσα από τα τεράστια ασβεστολιθικά περάσματα της Σιδηράς Πύλης ένα απότομο πέρασμα σε μορφή ζιγκ-ζαγκ μας οδηγεί κάτω στον Βιστρίτζα. (Chirol, σ. 49)

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

• Ποτάμι το οποίο περνάει μέσα από βάλτους και λιμνοθάλασσες έξω από τη Θεσσαλονίκη και χύνονται στη θάλασσα. Ο Βιστρίτσα φαίνεται να είναι είτε ο Λυδίας είτε ο Εριγώνας, αλλά τώρα, όπως και παλιότερα, τα ποτάμια επικοινωνούν με διαφορετικές διακλαδώσεις, ενώ ρέουν μέσα από ελώδεις πεδιάδες• και όχι απίθανα έχουν υποστεί πολλές αλλαγές στη πορεία τους.
  Στο σημείο αυτό, οι ύφαλοι σχηματίζουν ιδανικά σημεία για ψάρεμα και πολυάριθμες βάρκες ασχολούνται με αυτό το επάγγελμα για την προμήθεια της Θεσσαλονίκης, και άλλων πόλεων της ακτής. (Holland, σ. 310)

• Η οδός από τα Βοδενά προς τη Θεσσαλονίκη διέρχεται μέσα από την κοιλάδα των Βοδενών. Η διαδρομή παρακολουθεί τη ροή της Βιστρίτσας ως την ώρα που συναντάτε με έναν παραπόταμο της, τον Μογλενίτικο μετά από διαδρομή τριών ωρών. (Isambert, σ.41)
• Μία ώρα μετά τη Χαλάστρα βρίσκεται το Κλειδί, όπου βρίσκεται και το αξιόλογο αρχαίο μνημείο, μία μεγάλη αψίδα ρωμαϊκής γέφυρας, η οποία να αντικατέστησε πιθανότατα μία αρχαιότερη μακεδονική που υπήρχε στη συμβολή των ποταμών Λουδία και Αλιάκμονα.
  (Isambert,σ.65)
• Πέρα από το Όστροβο, η οδός μέχρι τα Βοδενά είναι μία από τις τερπνότερες που έχουν να παρουσιάσουν αυτά τα μέρη. Διέρχεται μια κοιλάδα με χαμηλή βλάστηση, που αρδεύεται από τη Βιστρίτσα, της οποίας ακολουθεί και τον ρου, και η οποία σχηματίζει παντού μικρούς καταρράκτες, γύρω από τους οποίους υπάρχουν αμπελώνες, χλοερές κοιλάδες και μεγάλοι πλάτανοι.(Isambert,σ. 38-39)

• Το όνομα Βιστρίτζα χρησιμοποιήθηκε από τους Έλληνες για τον Αλιάκμονα και μολονότι αποκαλύφθηκε μια Σλαβική μετατροπή στην κατάληξη του, πιθανότατα είναι μια παραφθορά του Αστραίου, καθώς μαθαίνουμε από τον Αιλιάν ότι υπήρχε ένα ποτάμι που ονομαζόταν Αστραίος, το οποίο έρρεε ανάμεσα στη Θεσσαλονίκη και στη Βέροια. Δεν μας περιγράφει ακριβώς τον ποταμό Βιστρίτζα, λαμβάνοντας δε υπόψιν ότι αυτός ο ποταμός δεν διέσχιζε το δρόμο από την Θεσσαλονίκη για την Βέροια, που ήταν ακόμη λιγότερο δραστήριος στο Μογλενίτικο ή ακόμα στον ποταμό των Βοδενών, ο οποίος εκτείνεται σε απόσταση στα δεξιά αυτής της γραμμής, ή πράγματι οποιονδήποτε άλλο εκτός από τους δύο ποταμούς που είχαν ονομαστεί από την αρχαιότητα, Αξιός και Λουδίας. Πιθανότατα Αλιάκμονας ήταν η συνηθισμένη ονομασία του ποταμού πάνω από το φαράγγι της Βέροιας και το Αστραίο από κάτω τους.Με τον ίδιο τρόπο, σαν Ιντζέκαρα και Βιστρίτζα χρησιμοποιούνται στις μέρες μας. Το ποτάμι είναι φημισμένο στην Βέροια για τις μεγάλες πέστροφες (gulıaní). Είχα αναφέρει και νωρίτερα ότι το ίδιο ψάρι μεγαλώνει σε μεγάλες διαστάσεις στην λίμνη της Καστοριάς, η οποία είναι μία από τις πηγές της Βιστρίτζας.(Leake, τομ.ΙΙΙ, σ.292-293)
• Στα αριστερά η πεδιάδα Μπουτζά χωρίζεται από αυτές του Τζερσεμπρά και των Σερβίων στις όχθες του Ιντζέκαρα, από μια χαμηλή διαδρομή του όρους Βέρμιο, το οποίο ενώνεται με την άλλη άκρη της πεδιάδας Μπουτζά και με το όρος της Κοζάνης, το οποίο είναι παρακλάδι του όρους Βουρίνου. (Leake,τομ.ΙΙΙ,σ.297)
• Φεύγοντας από την Κοζάνη προς τα Σέρβια στις 7.45, ώρα Τουρκίας, αφήνουμε πίσω το Ακμπουνάρ, Νίζβορο ή Ίσβορο για τους Έλληνες, προς τα αριστερά, στην άκρη των αμπελώνων της Κοζάνης και κατεβαίνουμε σε λοφώδεις εκτάσεις με χωράφια σιτηρών διάσπαρτα με μικρά χωριά, μέχρι τις 8.45. Στο Χατζιράν, ίδιου μεγέθους με το Ακμπουνάρ, το οποίο είναι 1,5 μίλια απόσταση στα αριστερά του δρόμου στους πρόποδες του Γκιόζτεπέ: όλα αυτά τα μέρη είναι τουρκικά. Στις 10.6 φτάνουμε στον ποταμό Ιντζέκαρα ή Βιστρίτζα που πλαισιώνεται με απότομους βράχους στην αριστερή όχθη, και στην απέναντι πλευρά με χαμηλό έδαφος. (Leake, τόμ.ΙΙΙ, σ.329)
• Η Κουλακιά, η οποία είναι στο δρόμο από την Θεσσαλονίκη για την Κατερίνη, όπως και για την Βέροια, είναι ο τόπος κατοικίας του επισκόπου της Καμπανίας, Που είναι ένας από τους υφισταμένος του μητροπολιτικού δεσπότη της Θεσσαλονίκης. Ο επίσκοπος Καμπανίας άλλοτε διέμενε στο Καψοχώρι, άλλο ένα ελληνικό χωριό, το οποίο χωροθετείται ανάμεσα στο Καρασμάκ ή Μαυρονέρι και στο Ιντζέκαρα ή στην Βιστρίτζα, σε ένα δασώδες τμήμα των πεδιάδων, γύρω από τις οποίες υπάρχουν και κάποια άλλα ελληνικά χωριά.(Leake,τομ.ΙΙΙ,σ.259)
• Στην κορυφή, η οποία δεν απέχει περισσότερο από τρία μίλια σε ευθεία γραμμή από την Βιστρίτζα, αφήσαμε το υψηλότερο σημείο του βουνού το οποίο τώρα ονομάζεται Δοξά (Dhoxá) ή πιο συχνά Ξερολίβαδο (Xerolívadho), την ονομασία την πήρε από ένα χωριό το οποίο κάποτε υπήρχε κοντά σε αυτό, έξι ή οκτώ μίλια στα δεξιά μας, και κατεβήκαμε στην Κάδοβα (Khádova), ένα χωρίο 50 τουρκικών οικογενειών, από όπου υπάρχει πιο μακριά μια κατηφόρα 3 μιλιών περίπου για την Βιστρίτζα, η οποία φαίνεται από το δρόμο μας.(Leake,τομ.ΙΙΙ,σ.296-297)
• Στην βορειοδυτική πλευρά των βουνών η Βιστρίτζα φαίνεται ξανά να απλώνεται στην πεδιάδα η οποία εκτείνεται ως τα Σέρβια. Το Καταφύγιο βρίσκεται στην πιο κοντινή διαδρομή από την Βέροια προς τα Σέρβια, η οποία διασχίζει την Βιστρίτζα κοντά στην Βέροια, όμως σε κάποια σημεία είναι δύσκολη η πρόσβαση για αυτό προτιμάται συνήθως το πέρασμα από την Καστανία.(Leake, τομ.ΙΙΙ, σ.297)
• Στην είσοδο αυτού του περάσματος βρίσκεται ένα χάνι και ένα μικρό τουρκικό χωριό με το όνομα Σουλιναριά. Μισή ώρα από εδώ απλώνεται η ύπαιθρος η οποία εκτείνεται στα δεξιά μέχρι την Κοζάνη, με τα βουνά πίσω της, και προς τα αριστερά κατηφορίζει ως τη Βιστρίτζα. Στις 10:30 φτάσαμε στην Κοζάνη, η οποία στα βουλγάρικα προφέρεται Kódjαni.(Leake,τομ.ΙΙΙ,σ.298-299)
• Σε 1 ώρα και 8 λεπτά από τον ποταμό φτάνουμε στα Σέρβια έχοντας περάσει ήδη από πλούσια λιβάδια και μια γόνιμη πεδιάδα πάνω από την οποία βρίσκεται ένα ανέβασμα 20 λεπτών από την πόλη. Τα Σέρβια έχουν περίπου 500 τουρκικά σπίτια και μερικά ελληνικά. Βρίσκονται στη βόρεια πλευρά ενός ανοίγματος στην κορυφογραμμή που ξεκινά από τις χαράδρες της Βιστρίτζας, κοντά στη Βέροια, και τερματίζει στα βουνά της Κασσιάς, στα βόρεια των Τρικάλων. ( Leake, τόμ.ΙΙΙ, σ.330)
• Ο (ποταμός) Agassae ίσως βρισκόταν στα μισά του δρόμου ανάμεσα στο ποτάμι της Κατερίνης και το πέρασμα της Βιστρίτζας, στο δρόμο για τη Βέροια. (Leake, τόμ. ΙΙΙ, σ. 424)
• Η σκάλα του Ελευθεροχωρίου βρίσκεται λίγο παραπάνω από μισή ώρα από το χωριό, στο σημείο όπου τελειώνουν οι λόφοι και ξεκινάνε οι μεγάλες πεδιάδες. Οι τελευταίες υδρεύονται από το Βίστριτζα , τον Καρασμάκ και το Βαρδάρη. (Leake, τόμ.ΙΙΙ, σ. 436)
• Περίπου στο μέσο της απόστασης ανάμεσα στον Βιστρίτσα ( Vistritza) και το Βαρδάρη, υπάρχουν πολυάριθμα μονόξυλα που ανήκουν στα Κουλακιά. Ασχολούνται με το μάζεμα οστρακόδερμων και χταποδιών. (Leake, τόμ.ΙΙΙ, σ. 438)
• Ο λόφος που είναι ορατός από το πέρασμα από τα Σέρβια στην Κοζάνη ονομάζεται Βίγλα, μια σύγχρονη λέξη ισοδύναμη με τη Φυλή και λέγεται ότι διατηρούσε τα υπολλείματα ενός αρχαίου οχυρού. Αντί για την διάβαση μέσω των Πορτών, ακολούθησα ένα πιο ψηλό μονοπάτι κατά μήκος της νότιας πρόσοψης του βουνού, που εκτείνεται βόρεια προς το Καταφύγι και το φαράγγι από το ποτάμι Βιστρίτζα πάνω από τη Βέροια. Καθώς ανεβαίνουμε, η κορυφή της Σαμαρίνας διαγράφεται στα βορειοδυτικά μέσω των άνω στενών του ίδιου ποταμού, ή εκείνων στο νότιο άκρο του όρους Μπούρινο, κοντά στο Καλλιάνι, που χωρίζεται με τις πεδιάδες ή κοιλάδες των Γρεβενών και της Βέντζα από εκείνες του Τζερσεμπά και των Σερβίων.(Leake, τόμ. ΙΙΙ, σ. 333)
• Ο δρόμος μας προς το Λιβάδι ακολουθεί την πλευρά του βουνού, σταδιακά κατεβαίνοντας και διασχίζοντας πολλά βαθιά φαράγγια με πετρώδεις και επικίνδυνες πλαγιές. Στα μισά του δρόμου ξεκινάμε να βλέπουμε στα δεξιά πάνω μια πεδιάδα που εκτείνεται πέντε ή έξι μίλια από τους πρόποδες του βουνού στο άλλο όρος που ονομάζεται Αμάρβες, στην κατεύθυνση του Δεμίνικου. Οι Αμάρβες είναι η κεντρική κορυφή των Καμβουνίων όρεων,και στα δυτικά συνδέεται με άλλη κορυφή, τα Βουνάσια, που ξεκινά από την αριστερή όχθη του Βιστρίτσα απέναντι από το Βουρίνο. Οι Αμάρβες είναι ο σύνδεσμος μεταξύ της αλυσίδας του Ολύμπου πίσω από τα Σέρβια και τον Βελβεντό με τους λόφους της Χασιάς.(Leake, τόμ.ΙΙΙ, σ.333)
• Μετά από πέντε ώρες από το κάστρο των Σερβίων φτάνουμε στο Λιβάδι, όνομα οξύμωρο καθώς η τοποθεσία είναι από τις πιο απότομες με πολύ λίγη πεδιάδα σε κάποια μίλια από εκεί. Η πόλη περιλαμβάνει 800 σπίτια κάτω από μια βραχώδη κορυφή στα βουνά που εκτείνονται από την παραθαλάσσια πεδιάδα της Κατερίνης στη δεξιά όχθη του Βιστρίτσα, κοντά στη Βέροια. Η πιο ψηλή κορυφή αυτών των Όρεων γίνεται ορατή ακόμα και από την Θεσσαλονίκη και αναφέρεται ως μια από τα κυριότερες κορυφές της αλυσίδας του Ολύμπου.(Leake, τόμ.ΙΙΙ, σ.334-335)
• Ήδη έχω παρατηρήσει ότι τα βουνά που υψώνονται από τη δεξιά όχθη του Βιστρίτσα και εκτείνονται από την κοιλάδα των Γρεβενών σε αυτή της Βέροιας, ήταν τα αρχαία Καμβούνια, που αναφέρονται από τον Λίβιο, από τον οποίον δηλώνεται επιπλέον, ότι το πέρασμα των Σερβίων είναι το πέρασμα σε αυτά τα βουνά, που επίσης λέγεται Βωλουστάνα (Βώλου στενά) . Η ασφάλεια του περάσματος αυτού ήταν τόσο σημαντική για τον Περσέα, στην προσέγγιση του ύπατου Μάρκου Φίλιππου, στο τρίτο έτος του τελευταίου μακεδονικού πολέμου, που το κατέλαβε με 10.000 άνδρες. Ήταν πιθανώς το ίδιο πέρασμα μέσω του οποίου ο Περσέας εισέβαλε στην Θεσσαλία στο πρώτο έτος του πολέμου. Από αυτό το πέρασμα δε ο ύπατος Οστίλιος εισέβαλε στην Μακεδονία το επόμενο έτος και ήταν ένας από τους δρόμους προς τη Μακεδονία σχεδιασμένος από τον Μάρκο όταν στρατοπέδευσε ανάμεσα στην Άζωρο και στην Δολίχη , πριν αποφασίσει να οδηγήσει το στράτευμα του από το όρος Όλυμπος μέσω της Λάπαθου. (Leake, τόμ.ΙΙΙ, σ.338)
• Εκεί στρατοπέδευσε ο Περσέας πριν την είσοδό του στην Περραιβία.(Leake, τόμ.ΙΙΙ, σ.305)
• Ο ποταμός έφερε το όνομα Αστραίος στο κατώτερο τμήμα της πορείας του. (Leake, τόμ. ΙΙΙ, σ. 424)

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.