• Η πόλη βρίσκεται στην άκρη μίας ανοιχτής πεδιάδας, η οποία απλώνεται μακρυά προς την ανατολή και το νότο και αρδεύεται από τον Στρούμα και άλλα μικρότερα ρεύματα τα οποία καταλήγουν στη λίμνη Τάχινο. Είναι κατάσπαρτη, αν και αραιά, με αραβόσιτο, κριθάρι, σιτάρι και χωράφια με βαμβάκι όπως επίσης και με αμπελώνες και λίγες φυτείες καπνού- ένα καινούργιο, αλλά όχι πολύ επιτυχημένο πείραμα. Οι Σέρρες μπορούν να καυχηθούν για αρκετούς δημόσιους κήπους, που βρίσκονται στα περίχωρα της πόλης. Οι Έλληνες εδώ αποτελούν την πλειοψηφία του χριστιανικού στοιχείου, μετρώντας περίπου περί τους 18.000, ενώ οι Βούλγαροι, οι Σέρβοι και οι Βλάχοι μαζί αγγίζουν με το ζόρι τις 2000. Υπάρχει επίσης και αποικία Εβραίων οι οποίοι, παρά τον μικρό τους αριθμό, διαποτίζουν με το εθνικό τους άρωμα την αγορά κατά την διάρκεια της εβδομάδας, και τους δημόσιους περιπάτους του Σαββάτου. To έδαφος πάνω στο οποίο πατούν φαίνεται να αποπνέει Ιουδαϊσμό. (Abbott, σ.71-75)
• Οι Σέρρες αποτελούν το κέντρο της δραστηριότητας όλης της προπαγάνδας η οποία προσπαθεί να εγκαθιδρύσει αιτήματα στην Μακεδονία. Υπάρχουν βουλγαρικές, σερβικές και ρουμανικές αποστολές όπου η κάθε μία και όλες μαζί σκοπεύουν να πείσουν τους κατοίκους της περιοχής ότι ανήκουν στη μία ή την άλλη από αυτές τις εθνικότητες. Η εργασία τους συνεπάγεται αρκετά έξοδα, και δεν συνοδεύεται πάντα από ένα ανάλογο κέρδος σε σχέση με τα έξοδα. Οι Ρουμάνοι συγκεκριμένα παρουσιάζουν το μελαγχολικό βλέμμα των ανθρώπων που κοπιάζουν για ένα χαμένο σκοπό, ή καλύτερα προσπαθούν μάταια να δημιουργήσουν έναν σκοπό. Το πεδίο της προσπάθειάς τους κυρίως βρίσκεται ανάμεσα στους Βλάχους της Τζουμαγιάς, μια πόλη σε απόσταση περίπου τριών ή τεσσάρων ωρών προς τα ΝΔ των Σερρών. (Abbott, σ.77)
• Μέσα στην ίδια την πόλη το Ελληνικό στοιχείο είναι κατά πολύ το πιο ισχυρό τόσο χάρη στην συντριπτική πλειοψηφία τους, όσο και στην υλική και στην πνευματική ανωτερότητα τους. Διατηρούν ένα πρώτης τάξης ελληνικό Γυμνάσιο και άλλα σχολεία για αγόρια και κορίτσια. Οι Σέρρες είναι επίσης έδρα του ελληνικού επισκόπου. Ο ιεράρχης που βασίλευε την περίοδο της επίσκεψής μου αναφερόταν ως ένα άτομο με εξαιρετική ικανότητα και μεγάλη δύναμη χαρακτήρος. Το σφρίγος με το οποίο προστάτευε τα συμφέροντα της κοινότητάς του εναντίον των Σλάβων, και η έλλειψη φόβου την οποία υπεδείκνυε στην συμπεριφορά του έναντι των οθωμανικών αρχών, απαιτούσαν τον σεβασμό και τον θαυμασμό του ποιμνίου του. (Abbott, σ.82-83)
• Veshnik: Χωριό που βρίσκεται σε απόσταση μίας και μισής ώρας ταξιδιού από τις Σέρρες(Abbott, σ.211)

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

• Λίγο καιρό πριν ο Ρουστέμ παραλίγο να εκδιωχθεί από τη θέση του εξαιτίας των παραπόνων από όλα τα χωριά υπό την επίβλεψη του. Με την ισχυρή στήριξη όμως του Ιμπραήμ Μπέη των Σερρών, πάτρωνα του, κατάφερε να ξεπεράσει όλες τις δυσκολίες, τόσο στη Θεσσαλονίκη όσο και στην Κωνσταντινούπολη.(Leake, τόμ. III, σ. 160)
• Αν και ο Στέφανος Βυζάντιος διακρίνει το Σίρις, εκ του οποίου πήραν το όνομά τους οι Σιροπαίονες, από τις Σέρρες, ήταν σίγουρα το ίδιο μέρος. Επίσης το ότι οι Σιροπαίονες κατοικούσαν στις όχθες του Στρυμώνα είναι ξεκάθαρο από τον Ηρόδοτο , καθώς και ότι δεν διέμεναν επάνω από το δερβένι του Ντεμίρχισαρ . Τούτο εξάγεται από το ίδιο το έργο του Ηροδότου , όταν δηλώνει ότι ο Ξέρξης άφησε ένα μέρος των ασθενών του στρατεύματος του στο Σίρις κατά την επιστροφή του στον Ελλήσποντο. Ως εκ τούτου συμπεραίνουμε ότι δεν νοείται να είχε επιλεγεί ένα μέρος για αυτό το συγκεκριμένο σκοπό, σε τόσο μεγάλη απόσταση από την κεντρική πορεία του στρατού του όπως θα ήταν κάθε σημείο πάνω από τα στενά του Ντεμίρχισαρ. (Leake, τομ. ΙΙΙ, σ. 209)
• Το ίδιο συμπέρασμα μπορεί να έχει εξαχθεί και από τον Λίβιο , που αφηγείται ότι ο Αιμίλιος Παύλος, μετά τη νίκη του στην Πύδνα, συνάντησε στο Σίρις μία αντιπροσωπεία από τον Περσέα, ο οποίος είχε αποσυρθεί στη Σαμοθράκη. (Leake, τομ. ΙΙΙ, σ. 209)
• Καθώς η Σίρις περιγράφεται από τον Λίβιο ως μία πόλη της Οδομαντίας, είναι πολύ πιθανό να υποθέσουμε ότι οι Οδόμαντες συνόρευαν με τους Σιροπαίονες και ότι κατά τη βασιλεία του Περσέα είχαν στην κατοχή τους την πόλη. Επίσης ο Λίβιος τοποθετεί τη Σκοτούσσα, η οποία δεν απείχε πολύ από τις Σέρρες προς τα νότια , στην Οδομαντία. (Leake, τομ. ΙΙΙ, σ. 210)
• Η Παιονία εκτεινόταν από τους Δενθηλήτες και τους Μαίδους της Θράκης έως τους Δάρδανους, τους Πενέστες και Δασσαρέτες της Ιλλυρίας, συμπεριλαμβανομένων και των διαφόρων φυλών που κατοικούσαν στην άνω κοιλάδα του Εριγώνος, του Αξιού, του Στρυμώνος, και του Αγγίτη ποταμού μαζί δε και με την περιοχή των Σερρών προς τα νότια.(Leake, τόμ.ΙΙΙ, σ.306)
• Το Νεοχώρι, όπως δηλώνει και το όνομα του , είναι ένας οικισμός που ιδρύθηκε πρόσφατα. Κατοικείται από σαράντα ελληνικές οικογένειες και εντάσσεται διοικητικά στη περιοχή της Ζίχνης, μια πόλη τοποθετημένη ανάμεσα στη Δράμα και τις Σέρρες, στους πρόποδες του μεγάλου βουνού που συνορεύει με τη Στρυμωνική πεδιάδα προς τα βόρεια. (Leake, τόμ.ΙΙΙ, σ. 184)
• Οι Σέρρες βρίσκονται στο πιο πλατύ σημείο της μεγάλης Στρυμωνικής πεδιάδας, στην τελευταία πλαγιά της οροσειράς των βουνών τα οποία την περικλείουν από τα βορειοανατολικά. Από μακριά η πόλη έχει μια πολύ επιβλητική όψη. Τα λευκά της τείχη, πλαισιωμένα με πύργους σε μακρινά διάκενα,έχει περίπου τρία μίλια περιφέρεια . Αυτά εσωκλείουν, πέρα από την πόλη, ένα μεγάλο χώρο που καταλαμβάνεται από κήπους και λιβάδια, στα οποία βοσκούν τώρα βοοειδή. Τα ίδια τα τείχη δεν είναι τίποτα άλλο από μια λεπτή κατασκευή από άψητα τούβλα. Τα σπίτια κατασκευάστηκαν σύμφωνα με τη συνηθισμένη τουρκική κατασκευή, δηλαδή το κατώτερο τμήμα των τοίχων είναι κατασκευασμένο με λίθους και το ανώτερο από ξύλο. Οι δρόμοι, ως συνήθως, είναι κυρτοί και πλακοστρωμένοι με άσχημο τρόπο, άλλα έχουν το πλεονέκτημα ότι υδρεύονται από μικρά ποτάμια, τα οποία πηγάζουν από το διπλανό βουνό και βοηθούν στη διατήρηση της χλόης στους κήπους. Οι κήποι αυτοί δε είναι δίπλα σχεδόν σε κάθε σπίτι.(Leake, τόμ.ΙΙΙ, σ. 200)
• Ο πληθυσμός υπολογίζεται σε 15.000 Τούρκους, 5000 Έλληνες και Βούλγαρους και μερικές οικογένειες Εβραίων. Η πεδιάδα που πλαισιώνει την πόλη των Σερρών είναι πολύ γόνιμη και πέρα από την παραγωγή άφθονων σοδειών βαμβακιού, σιταριού, κριθαριού και αραβόσιτου συμπεριλαμβάνει εκτεταμένα βοσκοτόπια, στα οποία τώρα βοσκούν βόδια, άλογα και πρόβατα. Κανένα τμήμα της γης δεν είναι χέρσο και η περιφέρεια, σε γενικές γραμμές, δεν υπολείπεται από κανένα τμήμα της Ευρώπης, μολονότι, πιθανόν, ούτε η αγροτική οικονομία ούτε η κατάσταση διαβίωσης των ανθρώπων θα άντεχε έναν πιο λεπτομερή έλεγχο. Προς τα βορειοδυτικά η πεδιάδα εκτείνεται για περίπου 4 ώρες ως το Σιδηρόκαστρο, το οποίο καταλαμβάνει μια θέση παρόμοια με αυτή των Σερρών άλλα πιο κοντά στην αριστερή όχθη του Στρυμώνα, ακριβώς εκεί που ο ποταμός εξέρχεται από τα βουνά.(Leake, τόμ.ΙΙΙ, σ. 200 – 201)
• Ένα μεγάλο κομμάτι από το τμήμα που ανήκει στην περιοχή των Σερρών αποτελεί ιδιωτική περιουσία του Ισμαήλ Μπέη.(Leake, τόμ.ΙΙΙ, σ. 202)
• Καθώς η καλλιέργεια βαμβακιού είναι πολύ αποδοτική γι’αυτόν[τον Ισμαήλ Μπέη] είναι πρόθυμος να ενθαρρύνει την εξαγωγή του, στην οποία εμπλέκεται και ο ίδιος. Για τον λόγο αυτό λοιπόν οι Έλληνες έμποροι των Σερρών, οι οποίοι διεξάγουν εκτεταμένο εμπόριο με τη Βενετία, απολαμβάνουν επαρκή προστασία, μολονότι προσωπικά αντιμετωπίζονται συχνά με τρόπο υπεροπτικό από αυτόν.(Leake, τόμ.ΙΙΙ, σ. 203)
• Η ελληνική κοινότητα κυβερνάται με ελάχιστή επέμβαση από τον Μπέη, από τον Έλληνα μητροπολιτικό επίσκοπο και τους άρχοντες, στους οποίους αρχηγός είναι ένας Έλληνας έμπορος, ο Ματάκος Δημητρίου (Matako Dhimitriu), του οποίου ο αδερφός είναι εγκατεστημένος στη Θεσσαλονίκη. Άλλος έμπορος, ονομαζόμενος Sponty, ο οποίος δρα ως πρόξενος για αρκετά έθνη, προέρχεται από μια γαλλική οικογένεια, η οποία κατοικεί από καιρό στην Κρήτη. Εδώ συναντώ ξανά κάποιον Δρ. P. των Ιωαννίνων, ο οποίος αφού υπηρέτησε για κάποιο διάστημα ως χειρούργος στο γαλλικό στρατό της Ιταλίας υπό το Βοναπάρτη, κατά την επιστροφή του μετά βίας ξέφυγε το θάνατο από τον Αλή στην Πρέβεζα. Ακολούθησε δε το Βελή Πασά στην πολιορκία του Σουλίου και υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας του ηρωισμού μιας γυναίκας με το όνομα Χάιδω και οκτώ Σουλιωτών, οι οποίοι εισήλθαν μεταμφιεσμένοι στο κέντρο του αλβανικού στρατοπέδου κατά τη διάρκεια της νύχτας και όταν ανακαλύφθηκαν το επόμενο πρωινό, υποχώρησαν με τόση γενναιότητα και με τέτοιο τρόπο , ώστε σκότωσαν ή τραυμάτισαν είκοσι Αλβανούς κατά την υποχώρηση χωρίς να τραυματιστούν.
  Ο επίσκοπος αποκαλείται ο Σερρών, και το σημερινό όνομα Σέρρες αποτελεί τη ρωμαϊκή τρίτη πτώση της ίδιας λέξης [σταις Σερραίς] . Μολονότι Σέρραι ήταν, ήδη από τον πέμπτο αιώνα, η μορφή της λέξης, όπως φαίνεται από τον Ιεροκλή, Σίρρχα ή Σίρρχαι ήταν η πιο αρχαία ορθογραφία και αυτή η οποία διατηρήθηκε τουλάχιστον μέχρι τη διάσπαση της αυτοκρατορίας, όπως πληροφορούμαστε από μια επιγραφή η οποία είναι τοποθετημένη τώρα στην πόρτα της Μητρόπολης, όπου λέγεται ότι βρέθηκε. Είναι τιμητική [επιγραφή] προς κάποιον Τιβέριο Κλαύδιο Διογένη, της Ρωμαϊκής φυλής Quirina.(Leake, τόμ.ΙΙΙ, σ. 203 – 204)
• Η μορφή ορισμένων γραμμάτων και ο τρόπος (;) [siglae] με τον οποίο συνδυάζονται δεν είναι ασυνήθιστα στις μακεδονικές επιγραφές της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας [Οι νέοι αρχιερέα καί αγωνοθέτην του κοινου Μακεδόνων, αρχιερέα δέ καί αγωνοθέτην καί της Αμφιπολειτών πόλεως, πρώτον δέ αγωνοθέτην τής Σιρραίων πόλεως, δίς εκ τών ιδίων γυμνασίαρχον, Τι. Κλαύδιον, Διογένους υιόν, Κυρίνα, Διογένη, αρετής ένεκεν, επιμεληθέντος Κασσάνδρου του Κασσάνδρου.- Vide Inscription, Νο. 126. Κατά την επίσκεψη μου στις Σέρρες, άλλη μια επιγραφή βρέθηκε κοντά στη Μητρόπολη, προς τιμή του γιου του προαναφερθέντος Διογένη. Το ακόλουθο είναι ένα αντίγραφο της από αυτό του Μ. Cousinery: Η πόλις τόν αχιερέα καί αγωνοθέτην τών Σεβαστών, Τιβέριον Κλαύδιον Φλαουιανόν Λυσίμαχον, υιόν Τιβηρίου Κλαυδίου Διογένους, αρχιερέως τού κοινού Μακεδόνων, τόν εν πάσιν ευεργέτην, ευνοίας ένεκεν τής εις εαυτήν καί τής διηνεκούς φιλοφοξίας, διά επιμελητών Διοσκουρίδου του Ποσειδίππου, Πέλοπος Εισιδώρου, Εισιδώρου Ουαλεριανού]. Μπόρεσα να βρω μόνο ένα ακόμη ίχνος των αρχαίων Σιρρχών στο υψηλότερο σημείο εντός των σύγχρονων τειχών, όπου βρίσκεται ένα τμήμα ελληνιστικού τείχους με πρόσοψη αποτελούμενη από μεγάλους, τετράγωνους δόμους . Η εσωτερική τειχοδομία του τείχους αυτού αποτελούταν από μικρές πέτρες και λάσπη, σχηματίζοντας μια μάζα εξαιρετικά συμπαγή. Τώρα χρησιμεύει ως υποδομή του Bash Kule, ή πρωτεύοντα πύργου του σύγχρονου τείχους, το οποίο στο μισό του ύψος χρονολογείται σε μια ενδιάμεση περίοδο, ανάμεσα στα Ελληνιστικά και τα νεότερα τουρκικά χρόνια. Παρόμοια κατεστραμμένα τείχη αυτής της ενδιάμεσης περιόδου είναι ορατά σε πολλά σημεία του βορειοανατολικού τμήματος της πόλης. Έχουν ομοιότητες ως προς την κατασκευή, και υποτίθεται ότι είναι της ίδιας προέλευσης, όπως δύο κατεστραμμένα οχυρά τα οποία υπερασπίζονταν τα δύο περάσματα που οδηγούν στην κοιλάδα του Νευροκοπίου από τις Σέρρες και από τη Δράμα και τα οποία αποδίδονται στους Σέρβους βασιλείς, των οποίων οι επικράτειες περιλάμβαναν τις Σέρρες.(Leake, τόμ.ΙΙΙ, σ. 204 – 206)
• Ο λόφος του Bash-Kule προστατεύεται, στην πλευρά των βουνών, από ένα χείμαρρο, ο οποίος ρέει σε ένα πλατύ στρώμα κατά τέτοιο τρόπο ώστε να περικλείει το ένα τρίτο της πόλης. Η ανυψωμένη θέση αυτού του τμήματος, τα ελληνικά και σερβικά ερείπια, και η θέση της Μητρόπολης στο μέσο, δείχνουν ότι αυτή ήταν η θέση της Σίρρχας τόσο κατά τους αρχαίους, όσο και κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους. Είναι το σημερινό Βαρώσι ή τμήμα το οποίο κατοικείται από τους Χριστιανούς και τους Εβραίους, με τους Τουρκους να διαβιούν στο κατώτερό ή εξωτερικό τμήμα. Από τα ερείπια των σερβικών τειχών, φαίνεται βέβαιο ότι η πόλη ποτέ δεν κάλυπτε τόσο μεγάλη έκταση όσο σήμερα και ποτέ δεν ήταν τόσο διάσημη, όντας για πολλά χρόνια το κέντρο ενός υπολογίσιμου εμπορίου δια ξηράς, το οποίο, αν και υπέστη κάποιες διακοπές από τους πολέμους της Πύλης με τον Πασβάνογλου και με τους Σέρβους, ωφελήθηκε από το μεγάλο ευρωπαϊκό ανταγωνισμό, ως επακόλουθο της ζημιάς που υπέστη εξαιτίας αυτού του λόγου το εμπόριο στη Θεσσαλονίκη και πολλών άλλων παραθαλάσσιων εμπορίων.(Leake, τόμ.ΙΙΙ, σ.206)
• Οι Σέρρες δεν είναι μόνο η αγορά στην οποία οι άνθρωποι της γύρω περιοχής ανταλλάσουν τα αγροτικά προϊόντα τους με μεταποιημένα τόσο ξένα όσο και εγχώρια, αλλά και ο χώρος όπου οι γηγενείς από ένα μεγάλο τμήμα της ευρωπαϊκής Τουρκίας καταφεύγουν προκειμένου να αγοράσουν ακατέργαστο βαμβάκι, τόσο για εσωτερική κατανάλωση όσο και για την κατασκευή νημάτων, τα οποία πωλούν στην Ουγγαρία και στην Πολωνία.(Leake, τόμ.ΙΙΙ, σ. 206 – 207)
• Κατα τη διάρκεια των χρόνων με καλές σοδειές , οι Γάλλοι και Έλληνες έμποροι, που είναι εγκατεστημένοι εδώ, στέλνουν όχι λιγότερες από 30 ή 40.0000 μπάλες βαμβακιού στη Γερμανία μέσω καραβανιών και σε αντάλλαγμα προμηθεύουν τους Τούρκους με ρούχα, υφάσματα και άλλα ευρωπαϊκά προϊόντα, όμως τα ρούχα και το ακατέργαστο βαμβάκι αποτελούν τη βάση του εμπορίου.
  Οι κυριότεροι δρόμοι οι οποίοι ξεκινούν από τις Σέρρες, πέρα από εκείνον των Ορφανών, από τον οποίο ήρθα, είναι: 1. Προς Καβάλα, από την Ζίχνη και τη Δράμα. 2. Προς Νευροκόπι, κατευθείαν κατά μήκος της μεγάλης οροσειράς των βουνών, η οποία εκτείνεται προς τα βόρεια από τις Σέρρες στο Μελενίκο και το Νευροκόπι και στα ανατολικά προς τη Δράμα. Ωστόσο, η περιστροφική διαδρομή προς το Νευροκόπι προτιμάται, ιδίως το χειμώνα, περνώντας από τη Ζίχνη και ακολουθώντας τη διαδρομή από τη Δράμα προς το Νευροκόπι. 3. Ο βόρειος δρόμος. Αυτός οδηγεί από το Σιδηρόκαστρο κατά μήκος των υπωρειών του βουνού των Σερρών στο δερβένι, μέσω του οποίου αυτός ο ποταμός εκρέει από τα βουνά. Πέρα από το πέρασμα ο δρόμος διακλαδώνεται στα δεξιά προς το Μελενίκο και στα αριστερά προς τη Στρούμιτσα. 4. Προς τη Δοϊράνη(;) (Doghiran). Αυτός ο δρόμος διέρχεται από το βουνό, το οποίο υψώνεται στη δυτική πλευρά της πεδιάδας των Σερρών, από ένα μονοπάτι, το οποίο είναι ορατό από την πόλη, με ένδειξη πυξίδας Β. 63 Δ 5,6. Υπάρχουν δε και δύο δρόμοι προς Θεσσαλονίκη. Ο πιο άμεσος διασχίζει την οροσειρά των βουνών στα νοτιοδυτικά της πεδιάδας, μέσω ενός χωριού που ονομάζεται Λαχανά (Lakhana), και από εκεί κατευθύνεται προς την κοιλάδα του Λαγκαδά. Ο άλλος, πιο ανατολικός, συνεχίζει στην ίδια κορυφογραμμή των βουνών και ενώνεται με τη μεγάλη διαδρομή από την Κωνσταντινούπολη στο Klisali(Προφήτης Λαγκαδά), στα ανατολικά του Λαγκαδά.(Leake, τόμ.ΙΙΙ, σ.207- 208)
• Αν και ο Στέφανος Βυζάντιος διακρίνει το Σίρις, εκ του οποίου πήραν το όνομα οι Σιροπαίονες, από το Σίρχα, πρόκειται σίγουρα για το ίδιο μέρος. Επίσης, ότι οι Σιροπαίονες κατοικούσαν στις όχθες του Στρυμώνα είναι ξεκάθαρο από τον Ηρόδοτο (Herodot, 1. 5, c. 13, 15, 98) , καθώς και ότι δεν διέμεναν πάνω από το δερβένι του Σιδηροκάστρου . Τούτο εξάγεται από το ίδιο το έργο του Ηροδότου , όταν δηλώνει ότι ο Ξέρξης άφησε ένα μέρος των ασθενών του στρατεύματος του στο Σίρις κατά την επιστροφή του στον Ελλήσποντο.[O.L8, c.115] Ως εκ τούτου συμπεραίνουμε ότι δεν νοείται να είχε επιλεγεί ένα μέρος για αυτό το συγκεκριμένο σκοπό, σε τόσο μεγάλη απόσταση από την κεντρική πορεία του στρατού του όπως θα ήταν κάθε σημείο πάνω από τα στενά του Σιδηροκάστρου. (Leake, τόμ. ΙΙΙ, σ. 209)
• Καθώς η Σίρις περιγράφεται από τον Λίβιο ως μία πόλη της Οδομαντίας, είναι πολύ πιθανό να υποθέσουμε ότι οι Οδομάντεις συνόρευαν με τους Σιροπαίονες και ότι κατά τη βασιλεία του Περσέα είχαν στην κατοχή τους την πόλη [Ο Πτολεμαίος (l. 3, c. 13.) τοποθετεί την Σκοτούσσα, η οποία δεν απείχε πολύ από τις Σέρρες προς τα νότια , στην Οδομαντία]. (Leake, τόμ. ΙΙΙ, σ. 210)
• Από την κοιλάδα της Αρπέσου προς τους Φιλλίπους, η πορεία του Κάσιου προσέγγιζε την σημερινή διαδρομή από την Ανδιανούπολη στις Σέρρες. Η διαδρομή αυτή από τις πηγές του ΄Αρδα ποταμού προχωρά διασχίζοντας την κοιλάδα του Νέστου και εισέρχεται από την κοιλάδα των Φιλλίπων στην Δράμα. Πιθανότατα, όταν οι Φίλλιποί ήταν η πρωτεύουσα της περιοχής ο δρόμος να οδηγούσε κατευθείαν σε αυτούς. (Leake , τόμ III , σ. 216)
• Μετά από διαδρομή μιας ώρας από τις Σέρρες συναντάμε τη γέφυρα του Νέστου(Karasu) και δύο ώρες αργότερα φτάνουμε στη Νιγρίτα,. Ο δρόμος καθ’ όλη τη διαδρομή διασχίζει έναν πλούσιο κάμπο, ο οποίος είναι κατάφυτος με χωράφια από καλαμπόκι ή βαμβάκι και ζωντανεύει από πολυάριθμα βοοειδή , φάρμες και μικρά χωριά. Ο καπνός δεν αναπτύσσεται σ’ αυτή την περιοχή.(Leake, τόμ.ΙΙΙ, σ. 225)
• Η Νιγρίτα είναι ένα μεγάλο ελληνικό χωριό, απέναντι ακριβώς από τις Σέρρες προς τα νοτιοδυτικά, στο σημείο που διαμορφώνει την τελευταία κλίση στην παράλληλη κλίμακα των βουνών. Χωρίζεται από ένα κενό μόλις λίγων γιάρδων από άλλο χωριό παρόμοιας περιγραφής, που ονομάζεται Σέρπα ή Τζέρπα. Ένα μίλι πιο δυτικά είναι μια τρίτη συστοιχία σπιτιών, στα οποία κατοικούν κυρίως Τούρκοι και ονομάζονται Τζέρπιστα[Τερπνή Βισαλτίας]. Μιάμιση ώρα μετά την Νιγρίτα, προς τα ανατολικά, και ομοίως τοποθετημένο στους πρόποδες του όρους βρίσκεται το Ζερβοχώρι, ένα μικρό χωριό όπου οι κάτοικοι βρήκαν, οργώνοντας το έδαφος, μεγάλο αριθμό αρχαίων νομισμάτων. Αυτά που βρέθηκαν κοντά στη Νιγρίτα είναι σχεδόν ίσα σε αριθμό με αυτά του Ζερβοχωρίου και είναι προφανές ότι και τα δύο αυτά μέρη ήταν αρχαίες τοποθεσίες. Αυτά που έφτασαν σε μένα από τους κατοίκους της Νιγρίτας προς πώληση. Η συντριπτική πλειοψηφία, όπως και εκείνων που απόκτησα στις Σέρρες, είναι μακεδονικά και ως προς όλες τις ημερομηνίες από τον Φίλιππο ακόμα, πατέρα του Αλεξάνδρου έως μια όψιμη περίοδο της Ελληνικής Αυτοκρατορίας. Τα πρωιμότερα από τον Φίλιππο είναι εξαιρετικά σπάνια.
  Είναι αξιοσημείωτο ότι η κατάληξη της λέξης Τζέρπιστα, όπως και αυτή της Πράβιστα και Άνγκιστα μοιάζει με αυτή την οποία χρησιμοποιούν κυρίως οι αρχαίοι Μακεδόνες. [Stephan, στο Δίον-η κατάληξη –σκος ήταν άλλος τύπος της Μακεδονίας και της Θράκης]. Θεωρώ ότι το Ζερβοχώρι είναι η τοποθεσία της Ηράκλεια Σιντικής για τους ακόλουθους λόγους: 1)Η Ηράκλεια βρισκόταν κοντά στον Στρυμόνα, ξεχωρίζοντας από άλλες πόλεις της ίδιας ονομασίας, ως Ηράκλεια Στρυμόνος.[Ηράκλεια Στρυμόνος. Hierocl O6.639. Wess] 2)Η Σιντική βρισκόταν στα δεξιά του Στρυμόνα, ενώ ο Λίβιος μας πληροφορεί ότι όταν η Μακεδονία ήταν χωρισμένη σε τέσσερις επαρχίες με την ρωμαϊκή κατάκτηση, η Σιντική ήταν συνδυασμένη με τη Βισαλτία στην πρώτη Μακεδονία, της οποίας η πρωτεύουσα ήταν η Αμφίπολις, ενώ όλα τα υπόλοιπα τμήματα της χώρας ανάμεσα στον Στρυμόνα και στον Αξιό είχαν αποδοθεί στην δεύτερη Μακεδονία, της οποίας η πρωτεύουσα ήταν η Θεσσαλονίκη[Liv. 1.45, c.29 – Diodor. Fragm. 27] .3) Η θέση του Ζερβοχωρίου ταιριάζει με αυτή την οποία το Συνοπτικό Οδοιπορικό αποδίδει στην Ηράκλεια αναφορικά με τους Φιλίππους, καθώς υποδηλώνεται σε δυο διαφορετικούς ρωμαϊκούς δρόμους από τη μια πόλη στην άλλη. Και οι δύο δρόμοι ήταν σε μικρή σχετικά απόσταση μεταξύ των Φιλίππων και του Ζερβοχωρίου. (Leake, τόμ.ΙΙΙ, σ.226-227)
• Σχετική με αυτό το μέρος, το οποίο το Οδοιπορικό αναφέρει με το παραφθαρμένο όνομα Τρίουλο, έιναι μια παρατήρηση του M.Cousinery, o οποίος διέμεινε επί πολλά χρόνια στη Θεσσαλονίκη ως Πρόξενος της Γαλλίας και ο οποίος επισήμανε ότι νομίσματα με την επιγραφή ΤΡΑΙΛΙΟΝ ανακαλύπτονταν συχνά κοντά στην Αμφίπολη[Αρ. Eckhel Doct. Num. Vet. Vol. 2,6.81], από όπου και συνάγεται το συμπέρασμα ότι το Τρίουλο είναι παραφθορά του ονόματος Τραίλιο. Το πραγματικό όνομα, ωστόσο, υποπτεύομαι ότι είναι Τράγιλος, καθώς ο Στέφανος μας υποδεικνύει ότι υπήρχε μια μακεδονική πόλη με το όνομα Τράγιλος, που αποτελεί αναμφίβολα την πραγματική ανάγνωση του Βράγιλος ή Δράγιλος, που βρέθηκε στον Ιεροκλή μεταξύ των πόλεων της πρώτης ή υπατικής Μακεδονίας, και τοποθετείται προφανώς όχι μακριά από την Παρθικόπολη και την Ηράκλεια Στρυμόνος. Στην τοπική μορφή του ονόματος το Γ μπορεί και να έχει παραλειφθεί, έτσι ώστε το ΤΡΑΙΛΙΟΝ του νομίσματος να αντιστοιχεί στο ελληνικό Τραγιλίων. Το Τρίουλο του Οδοιπορικού θα πρέπει τότε να γίνει Τραίλιο. Η Τράγιλος σε αυτήν την περίπτωση, βρισκόταν στους πρόποδες του όρους Παγγαίου απέναντι από τους Φιλίππους. Το πραγματικό όνομα της τοποθεσίας 8 μίλια ανατολικά της Ευπορίας, όπου στο Οδοιπορικό αναγράφεται ως Γκραίρο, πρέπει να είναι ή Γκάζορος και όπως μας πληροφορεί ο Στέφανος πρόκειται για μακεδονική πόλη. Ο δε Πτολεμαίος μας υποδεικνύει ότι βρισκόταν στην χώρα των Ηδωνέων.[Stephan. in roc-Ptolem. 1.3, c.13]
  Η Γάζορος συνεπώς βρισκόταν ανάμεσα στην Τράγιλο και στην Ευπορία προς το βορειοδυτικό άκρο του όρους Παγγαίου. Η Βέργα τοποθετείται από τον Πτολεμαίο, στα σύνορα των Ηδωνών και κοντά στους Οδομάντες, οι οποίοι, εκείνη την εποχή, κατείχαν την Σίρχα και την Σκοτούσσα. Επίσης, φαίνεται ότι η Βέργα ήταν κοντά στην ακτή της λίμνης του Στρυμόνα, ίσως κοντά στο σύγχρονο Ταχυνό. Ο Σκύμνος την τοποθετεί στο στόμιο του Στρυμόνα.[Η Βέργα ήταν ο γενέθλιος τόπος του Αντιφάνη, ενός συγγραφέα τόσο θαυμαστού που ανύψωσε το ρήμα βεργαΐζειν- Στράβωνας, σ. 47,100, 104- Στέφανος στο Βέργη] Εάν το Ζερβοχώρι ήταν η τοποθεσία της Ηράκλειας Σιντικής, είναι πιθανό ότι μια σημαντική περιφέρεια στα βόρεια αυτής της τοποθεσίας και στα δεξιά του Στρυμόνα να περιλαμβανόταν επίσης στην Σιντική και ακολούθως η Νιγρίτα να ήταν είτε η Τρίστολος είτε η Παρθικόπολη, καθώς αυτές είναι οι μόνες δυό πόλεις, εκτός της Ηράκλειας, που ο Πτολεμαίος, αποδίδει στην Σιντική.(Leake, τόμ.ΙΙΙ, σ.228-229)
• Ο Σιτάλκης αντί να κινηθεί προς τον Κύρρο και την Πέλλα, στράφηκε στα αριστερά και λεηλάτησε τη Μυγδονία (Mygdonia), την Κρεστονία(Crestonia) και τον Ανθεμούντα(Anthemus) χωρίς να εισβάλει στη Βοττιαία και την Πιερία [έπειτα δέ καί ες τήν άλλην Μακεδονίαν προυχώρει τήν εν αριστερά Πέλλης καί Κύρρου: έσω δέ τούτων ες τήν Βοττιαίαν καί Πιερίαν ουκ αφίκοντο.- c. 100].
  Με βάση προηγούμενες γνώσεις, σχετικές με την κατάσταση στη Σιντίκη, τις Ιδομενές και την Πέλλα, τεκμηριώνεται ότι οι Θράκες εισέβαλλαν στη Μακεδονία από την πεδιάδα των Σερρών, η οποία τότε θεωρούταν τμήμα της Θράκης. (Leake, τόμ.ΙΙΙ, σ. 443)
• Μεταξύ Μελένικού και Πετριτσίου , πάνω από το Σιδηρόκαστρο και τα Στρυμονικά στενά, ο κύριος παραπόταμος του Στρούμα ή Στρυμόνα, συνδέεται με έναν άλλο παραπόταμο τον Στρούμιτζα στον οποίο σε μικρή απόσταση βρίσκεται μια πόλη με το ίδιο όνομα η οποία απέχει μια μέρα ταξίδι από το Πετρίτσι, στο δρόμο από τις Σέρρες προς τα Βελεσά.
  Είμαι διατεθειμένος να συνταυτίσω την Στρούμιτζα με το αρχαίο Αστραίο, στο οποίο ο Φίλιππος έστειλε τον γιο του Δημήτριο, όταν ο ίδιος έδωσε οδηγίες για τον θάνατό του γιου του στον Δίδα, κυβερνήτη της Παιονίας.[Liv. 1.40, c.24] Παρόλο που ο Δίδας δεν εκτέλεσε εκεί τις εντολές του, αλλά στην Ηράκλεια (Σιντική), αφού προσκάλεσε τον Δημήτριο σε γιορτή κατά τη διάρκεια της οποίας δηλητηρίασε τον πρίγκιπα. Ο Δίδας, εις ανταπόδοση των υπηρεσιών του, ευνοήθηκε από τον Περσέα, όταν ανήλθε στον θρόνο. Και από τότε, βρίσκουμε τον Δίδα στις αρχές του περσικού πολέμου να διατάζει ένα σώμα 3000 ανδρών, αποτελούμενο από Παίονες, Παροραίους, Παρστρυμόνιους και Αγριάνες.[Liv. 1.42, c. 51] Τότε εξαλείφτηκε η μοναρχία των Παιόνων και η περιοχή της, με εξαίρεση ίσως ένα κομμάτι που κατεχόταν από τους Δάρδανους , ενώθηκε με το βασίλειο της Μακεδονίας. Από το γεγονός αυτό και από τα ονόματα των λαών που κυβερνούσε ο Δίδας, είναι φανερό ότι η επαρχία της Παιονίας, εκείνη την περίοδο της μακεδονικής μοναρχίας, περιλάμβανε τις κοιλάδες του Άνω Στρυμόνα και του Άνω Αξιού. Επίσης, καταλάμβανε την χώρα των Αγριάνων, που κατοικούσαν κοντά στις πηγές του Στρυμόνα.[ Strabon. (Epit. 1.7) σ. 331] Το Αστραίο φαίνεται να είχε κεντρική θέση σε αυτή τη χώρα και την επαρχιακή διοίκηση της κυβέρνησης. Η τοποθεσία της Στρούμιτζας είχε προσαρμοστεί ώστε να είναι το κυρίως οχυρό τέτοιων σκληραγωγημένων φυλών, της οποίας η δύναμη μαρτυρείται ιδιαίτερα από τον Νικηφόρο Γρηγορά, όταν είχε σταλθεί το 1326 μ.Χ. στα Σκόπια σε αποστολή προς τον Κραλη της Σερβίας από τον βασιλιά Ανδρόνικο τον πρεσβύτερο. Διηγείται ότι, αφού ταξίδεψε μισή νύχτα και μια μέρα με πλοίο από τον Στρυμόνα, έφτασε στην Στρούμιτζα, σε ένα τόσο ψηλό φρούριο, όπου οι άνδρες στα τείχη έμοιαζαν από την κοιλάδα σαν πουλιά. (Leake, τόμ. ΙΙΙ, σ.465-466)
• Τα βουνά στην περιφέρεια της πεδιάδας των Σερρών ταυτίζονται με την Κερκίνη. (Leake, τόμ.ΙΙΙ, σ. 444)
• Η δεύτερη Μακεδονία περιλάμβανε όλη την περιοχή ανάμεσα στον Στρυμόνα και στον Αξιό, εκτός από την Σιντική και τη Βισαλτία, και εκτεινόταν μέχρι τις πηγές των δύο ποταμών μέχρι εκεί που έφτανε το σύνορο του βασιλείου της Μακεδονίας.Η ανατολική ροή του Στρυμόνα κάτω από τις Σέρρες αποδεικνύει αμέσως γιατί η Σιντική και η Βισαλτία είχαν εξαιρεθεί από τις περιοχές ανάμεσα στο Στρυμόνα και στον Αξιό και εντάσσονταν στην πρώτη αντί στη δεύτερη Μακεδονία. Η δεύτερη περιφέρεια ήταν η πιο εύφορη και η πιο πυκνοκατοικημένη από τις τέσσερις. Κανένα άλλο τμήμα της Μακεδονίας δεν συγκρινόταν σε ευφορία και σε άλλα πλεονεκτήματα με τη Μυγδονία, τη Χαλκιδική, και τις τρεις γειτονικές χερσονήσους όπου ο ιστορικός σημειώνει ιδιαίτερα την παραγωγική Παλλήνη και τους ασφαλείς και εύκολα προσβάσιμους όρμους της Τορόνης και του Άθως. Το όνομα Αινεία, το οποίο ο Λίβιος αποδίδει στο λιμάνι του Άθως, νομίζω ότι δεν απαντάται σε κανέναν άλλο συγγραφέα, ούτε είναι σίγουρο σε ποιο από τα λιμάνια της αποδίδεται. (Leake, τόμ. ΙΙΙ, σ.483-484)
• Τα Σκόπια πιθανότατα σπάνια τίθεντο υπό τον πλήρη έλεγχο της Κωνσταντινούπολης. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Μιχαήλ Παλαιολόγου, οι Σέρβοι τα απέσπασαν από την αυτοκρατορία και έτσι τα Σκόπια έγιναν η έδρα του Κράλη.[ Κράλης Βασίλεια Cantacuz 1.4, C193] Εδώ ο Νικηφόρος Γρηγοράς συνάντησε στην αυλή του, τον άρχοντα των Τριβάλλων, όπως σοφά επονομάζει τον Κράλη, του οποίου ο διάδοχος (το 1342) πρόσφερε προστασία και φιλοξενία στον Ιωάννη Καντακουζηνό όταν αποσύρθηκε για τον Απόκαυκο. Με τη συνθήκη που συνάφθηκε ανάμεσα στον Καντακουζηνό και στο βασιλιά της Σερβίας, ο τελευταίος απέκτησε μια προσωρινή εξουσία σε ένα μεγάλο τμήμα της Μακεδονίας, ενώ οι Ρωμαίοι, όπως αυτοαποκαλούνταν, του έδωσαν τη Ζίχνα, τις Φερρές (Σέρρες)[Ο Καντακουζηνός, σε αντίθεση με άλλους συγγραφείς, χρησιμοποιεί συνέχεια το όνομα Φεραί. Στην πραγματικότητα Σίρις,Σίρραι, Σέρραι, Φεραί όπως και Βέροια είναι απλά διαφορετικές διάλεκτοι του ίδιου ονόματος], το Μελένικο, τη Στρούμιτσα, και την Καστοριά, και κράτησαν τα Σέρβια (την πόλη), τη Βέροια, την Έδεσσα[Η Άννα Κομνηνή χρησιμοποιεί το σύγχρονο όνομα Βοδενά], το Γυναικόκαστρο, τη Μυγδονία, και τις πόλεις στο Στρυμόνα, μέχρι και την περιφέρεια των Σερρών και τα όρη του Ταντεσσάνου. Επίσης αξίζει να σημειωθεί ότι στις ιστορίες της Άννας της Κομνηνής , του Γρηγορά και του Καντακουζηνού [Δες Άννα Κομνηνή, σ. 1.5, 6, 12.. Νικηφ. Γρηγορ. ubi sup. Καντακουζ. σ. 1, 3, 4 και κυρίως 1.3] εμφανίζονται αρκετά άλλα ονόματα όπως: στα ιλλυρικά σύνορα Δεύρη, Βελεσσός, Πρίλλαπος, Μοράβα, και Πρίστηνος, η τελευταία περιγράφεται από τον Καντακουζηνό ως μικρή πόλη χωρίς τείχη (κώμη ατείχιστος). Προς τη Θεσσαλία: Σέρβια, Καστρίον, Λυκοστόμιον, και Πλαταμώνα (Πλαταμών πόλις παραθαλασσία): στα ανατολικά, Ρεντίνα, και Δράμα, πέρα από τη Ζίχνα και το Μελένικο, και κοντά στην Έδεσσα και την Βέροια, Όστροβος, Νότια και Σταρίδολα μαζί με κάποιες άλλες που μπορούν να ανιχνευτούν μετά από έρευνα. Ο Σωσκός εμφανίζεται στην Άννα Κομνηνή να βρίσκεται ανάμεσα στη λίμνη του Όστροβου και τα Σέρβια[ Η μακεδονική κατάληξη του Σωσκού αποτελεί ένδειξη ότι ίσως ήταν αρχαίο όνομα]. (Leake, τόμ.ΙΙΙ, σ.478-479)
• Μπόρεσα να βρώ μόνο ένα ακόμη ίχνος των αρχαίων Σιρρών (Sirrhae) στο υψηλότερο σημείο εντός των σύγχρονων τειχών, όπου βρίσκεται ένα τμήμα ελληνιστικού τείχους με πρόσοψη αποτελούμενη από μεγάλους, τετράγωνους δόμους, αλλά με γέμισματα από μικρές πέτρες και λάσπη, που σχηματίζουν μια μάζα εξαιρετικά συμπαγή. Τώρα το τείχος χρησιμεύει για την υποκατασκευή του Μπας Κιουλέ (Bash Kule), του πρωτεύοντα πύργου του σύγχρονου τείχους, του οποίου το μισό του ύψος χρονολογείται σε μια ενδιάμεση περίοδο, ανάμεσα στα Ελληνιστικά και τα πρόσφατα Τουρκικά χρόνια. (Leake, τόμ.ΙΙΙ, σελ. 205).
• Στις 5.55 περνάμε τον ποταμό, πάνω από μια καινούρια ξύλινη γέφυρα, ένα μίλι κάτω από ένα μεγάλο τσιφλίκι του Ισμαήλ μπέη, το οποίο ονομάζεται τσιφλίκι Adda, όπου έχτισε πρόσφατα ένα σεράϊ, και στις 7 εισερχόμαστε στην πύλη των Σερρών. (Leake, τόμ. III, σελ. 200).

• Στον άλλο δρόμο για την Καβάλα και λίγα χιλιόμετρα βόρεια της πόλης, καταλήγει η σιδηροδρομική γραμμή* που ξεκινάει από τη Θεσσαλονίκη περνάει από τις Σέρρες και το Δεδέαγατς, διαπερνώντας το νοτιότερο σημείο της Μακεδονίας, και φτάνει στην Κωνσταντινούπολη. (Mantegazza, Macedonia, σ. 220)

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

• Η οδός αυτή ταυτίζεται με την οδό που οδηγεί από τη Θεσσαλονίκη στις Σέρρες μέχρι τον σταθμό Ντερβέντ. Από εδώ η οδός, εγκαταλείπει στα αριστερά τις δύο άλλες οδούς, αυτές που οδηγούν στις Σέρρες, οδηγεί στο χωριό Λαϊνά, το οποίο έχει περίπου 50 χριστιανικές οικογένειες, εκκλησία, δύο χάνια, βοσκή για τα ζώα και πηγές νερού. Έπειτα η οδός προσπερνάει στα αριστερά το δάσος Καβαλάρι και οδηγεί στο χωριό Τούμπα. (Σχινάς, τ. ΙΙ, σ. 499)