Στρατονίκη Αρναίας

Παλαιό Όνομα :Ίσβορος

Δήμος :Αριστοτέλη

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

Ύστερα [ από την Αρναία] φτάνουμε πέντε ώρες μετά στο Ίσβορο, που και αυτή είναι μία ελληνική κωμόπολη που αποτελείται από 300 σπίτια, και βρίσκεται στις νότιες κλυτίες ενός δασώδους όρους από όπου φαίνονται και το Αιγαίο Πέλαγος, αλλά και το όρος Άθως. Σ΄αυτό ακριβώς το σημείο πολλοί αρχαιολόγοι τοποθετούν την αρχαία πόλη των Σταγείρων. Από τα μέρη που περιτριγυρίζουν την πόλη φαίνεται πως υπάρχουν ίχνη κάποιου μεταλλείου αργύρου, το οποίο εκμεταλλεύτηκαν οι Τούρκοι πριν από κάποια χρόνια. Από εκεί η οδός που εν τέλει κατευθύνεται νότια της Στρατόνης, την οποία ο Leake θεωρεί ως την αρχαία Στρατονίκη, πόλη της Χαλκιδικής.(Isambert,σ.52)
Παίρνοντας τον παραθαλάσσιο δρόμο που βρίσκεται νότια της Στρατονίκης φτάνουμε μετά από διαδρομή έξι ωρών στην Ιερισσό, η οποία απέχει 17 ώρες από τη Γαλάτιστα. Η ίδια αυτή κωμόπολη δείχνει την θέση της αρχαίας Ακάνθου, που ήταν αποικία των Ανδρίων και στην οποία ο Ξέρξης έμεινε πολύ καιρό κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του κατά της Ελλάδος. (Isambert,σ.52)

Η παράδοση που σχετίζεται με τα Στάγειρα είναι πιθανόν εσφαλμένη, καθώς τα Στάγειρα ήταν ένας τόπος μεγαλύτερης σημασίας όπως αποδεικνύουν τα οικιστικά κατάλοιπα στο Στρατώνι και στη γειτονική κοιλάδα. Επιπλέον ο όρος Στρατώνι θυμίζει περισσότερο τη Στρατονίκεια, ώστε υπάρχει μεγάλη πιθανότητα ταύτισης.(Leake, τομ. ΙΙΙ, σ. 160)
Η απόσταση ανάμεσα στην Ιερισσό και το Ίσβορο είναι τρεις ώρες και σαράντα πέντε λεπτά. (Leake,τομ.ΙΙΙ,σ.158)
Αυτή η πόλη βρίσκεται σε μια υψηλή τοποθεσία, στη νοτιοδυτική πλευρά ενός δασώδους βουνού, στην κορυφή της οροσειράς, η οποία από εκεί κατευθύνεται προς τα δυτικά κατά μήκος της χερσονήσου της Χαλκιδικής.(Leake,τομ.ΙΙΙ,σ.159)
Το Ίσβορο αποτελείται από τριακόσια με τετρακόσια σπίτια χωρισμένα σε δύο- σχεδόν ισομερείς- ΄΄μαχαλάδες΄΄, οι οποίοι βρίσκονται σε απόσταση ενός μιλίου ο ένας από τον άλλο.Ο ένας μαχαλάς κατοικείται από ‘Ελληνες επικεφαλής των οποίων είναι ο επίσκοπος της Ιερισσού που υπάγεται στη δικαιοδοσία του μητροπολίτη Θεσσαλονίκης και ο οποίος επίσης είναι επίσκοπος Αγίου ‘Ορους. Εκεί βρίσκεται και η κατοικία του Ρουστέμ Αγά, ο οποίος διευθύνει τα γειτονικά αργυρωρυχεία ενώ διοικεί και δώδεκα ελευθεροχώρια στη χερσόνησο της Χαλκιδικής, τα οποία μετά την ένωση των Μουκατάδων ονομάστηκαν Σιδηροκαύσια ή Μαντεμοχώρια. Λίγο καιρό πριν, ο Ρουστέμ σχεδόν εκδιώχθηκε από τη θέση του εξαιτίας των ομόφωνων παραπόνων από όλα τα χωριά που υπάγονταν στη δικαιοδοσία του. Με την ισχυρή στήριξη του Ιμπραήμ Μπέη των Σερρών, που ήταν προστάτης του, κατάφερε να υπερβεί όλες τις δυσκολίες, τόσο στη Θεσσαλονίκη όσο και στην Κωνσταντινούπολη. Εκδικήθηκε τον Έλληνα προεστό του Ίσβορου, ο οποίος υποκίνησε την κίνηση εναντίον του, βάζοντας τον σε ένα πηγάδι και κρατώντας τον εκεί ώσπου σταδιακά του απέσπασε όλη την περιουσία , οπότε και τον αποκεφάλισε.(Leake, τομ.III,σ.160 -161)
Τα χωριά που υπάγονται στην ίδια διοίκηση με αυτή των ορυχείων ως επί το πλείστον βρίσκονται στα ορεινότερα τμήματα της χερσονήσου της Χαλκιδικής, στις δυο πλευρές της κεντρικής κορυφογραμμής και στην ύπαιθρο της χερσονήσου προς τα νοτιοδυτικά του Ίσβορο, κοντά στον ισθμό της Σιθωνίας. (Leake,τομ.III,σ.161)
Τα ψηλά βουνά που απλώνονται πίσω από το Ίσβορο είναι καλυμμένα από δάση, τα οποία στη νότια πλευρά αποτελούνται κυρίως από φτέρες, στην κορυφή από καστανιές και στα βόρεια από βελανιδιές. (Leake,τομ.ΙΙΙ,σ.164-165)
Οι χαμηλές πτυχώσεις του εδάφους που συνορεύουν με τον ισθμό ψηλώνουν καθώς προχωρούμε, και συναντιούνται με μια δασώδη κορυφή η οποία, διακλαδούμενη από το βουνό του Ίσβορο, έχει μια παράλληλη κατεύθυνση με την ακτή στη κεφαλή του Σιγγιτικού Κόλπου.(Leake, τομ. ΙΙΙ, σ. 158)
Ο Ισθμός της Ακτής βρέχεται από χειμάρρους που πέφτουν από ψηλά, οι οποίοι καλύπτονται από πεύκα ανάμικτα με άλλα δέντρα ή με κάθε είδους καλλιέργειες. Η διαδρομή ακολουθεί την κατεύθυνση της ακτής, και όχι σε μεγάλη απόσταση από εκεί, σε 2 ώρες και 45 λεπτά, όταν η κορυφή του υψώματος που απολήγει στον κόλπο σχηματίζει το βορειότερο άκρο της χερσονήσου και η ανατολική πλευρά της είσοδο μέσα στον Κόλπο της Ιερισσού, τότε αφήνουμε το υψηλότερο σημείο από αυτή την κορυφογραμμή και κατερχόμαστε σε μια αμμώδη παραλία η οποία συνορεύει με τον Κόλπο της Ιερισσού και εκτείνεται στα βόρεια μέχρι τους πρόποδες του βουνού του Νισβόρου.(Leake, τομ.ΙΙΙ, σ. 142)
Φεύγοντας από την Κοζάνη προς τα Σέρβια, αφήνουμε πίσω το Ακμπουνάρ, Νίζβορο ή Ίσβορο για τους Έλληνες, στην άκρη των αμπελώνων της Κοζάνης και κατεβαίνουμε σε λοφώδεις εκτάσεις με χωράφια σιτηρών διάσπαρτα με μικρά χωριά. Στο Χατζιράν, ίδιου μεγέθους με το Ακμπουνάρ, το οποίο βρίσκεται σε 1,5 μίλια απόσταση στα αριστερά του δρόμου στους πρόποδες του Γκιόζτεπε. Όλα αυτά τα μέρη είναι τουρκικά.Έπειτα φτάνουμε στον ποταμό Ιντζέκαρα ή Βιστρίτζα που πλαισιώνεται με απότομους βράχους στην αριστερή όχθη και στην απέναντι πλευρά με χαμηλό έδαφος. (Leake, τομ.ΙΙΙ, σ. 329)
Ο Σοχός ήταν ένα μεγάλο χωριό που κατοικούνταν κυρίως από Έλληνες. Βρισκόταν σε μια υψηλή τοποθεσία στο νότιο τμήμα του βουνού, κάτω απο μία απο τις βουνοκορφές του. Διέθετε μια ευρεία θέα προς την κοιλάδα που υπήρχε μεταξύ των βουνών που βρισκόταν ο Σοχός, και στην παράλληλη περιοχή που εκτείνεται από το βουνό Χορτιάτης ή Χορτιάτζι,πάνω απο τη Θεσσαλονίκη στο βουνό Νίζβορο ή Ίσβορο. (Leake, τομ. ΙΙΙ, σσ. 229-231)
Αν και είναι γενικά εύκολο να αναφέρεται κανείς με το όνομα Χαλκιδική σε όλη τη σπουδαία χερσόνησο που απλώνεται στη νότια κορυφογραμμή του όρους Χορτιάτη, σαν συνέπεια της επιρροής που διέθετε το Χαλκιδικόν γένος κατά τη μεσηβρινή περίοδο της Ελληνικής Ιστορίας, αρχικά στη Χαλκιδική δεν συμπεριλαμβάνονταν η Κρουσίδα αλλά ούτε η επαρχία της Ακάνθου και τα Στάγειρα, οι οποίες αποτελούσαν αποικίες της Άνδρου, ούτε αυτή της Ποτίδαιας, αποικία της Κορίνθου, ούτε ακόμη η Όλυνθος ή η τριγύρω περιοχή στα βόρεια, η οποία κατοικούνταν από ανθρώπους που είχαν διωχθεί από τους Βοττιείς, δυτικά του Λουδία, στα πρώιμα χρόνια της Μακεδονικής μοναρχίας, και οι οποίοι, όπως φαίνεται από τα νομίσματά τους, στους μεταγενέστερους χρόνους γράφονταν ως Βοττιαίοι, και η χώρα τους Βοττική, για να τους ξεχωρίζουν από τους Βοττεάτες, ή τους κατοίκους της Βοττείας ή Βόττεας, μια περιοχή στη δυτική πλευρά του Αξιού. Η κύρια τοποθεσία των κατοίκων της Χαλκιδικής, στα πρώτα χρόνια της αποδημίας τους, φαίνεται να ήταν η χερσόνησος της Σιθωνίας, και το λιμάνι και το φρούριό της η Τορώνη, από όπου και επέκτειναν την δύναμή τους στην ενδοχώρα, μέχρι που κατοίκησαν όλο το τμήμα της Μυγδονίας στα νότια της κορυφογραμμής η οποία εκτείνεται στα δυτικά του Νίσβορο, μαζί με την Κρουσίδα. (Leake, τομ. III, σσ. 454-455)
Το πολεμοχαρές έθνος των Βεττών που αναφέρεται μαζί με την Πέλλα, την Έδεσσα και τη Βέρροια καθώς αποτελεί τμήμα της τρίτης περιφέρειας, είναι προφανώς οι Βοττιαίοι και αυτή η νύξη σε αυτούς, δείχνει ότι ήταν ακόμη κάποιας σημασίας, και συμφωνεί με την εμφανή ημερομηνία των νομισμάτων τους. Η χαλκιδικιώτικη Βοττιαία είχε εξαφανιστεί από καιρό. Μαρτυρίες από νομίσματα που συμπίπτουν με τον Πολύβιο και τον Στράβωνα δείχνουν ότι οι μεγάλες παραθαλάσσιες πεδιάδες μετά τη ρωμαϊκή κατάκτηση χωρίστηκαν ανάμεσα στους Βοττιαίους και τους Αμφαξίους. Η κύρια περιοχή των τελευταίων όπως μαθαίνουμε από τον Πτολεμαίο ήταν η Θεσσαλονίκη, ενώ των πρώτων ήταν η Άλωρος. Η δύναμη του φιλοπόλεμου γένους των Βοττιαίων πήγαζε από τη διασταύρωση των ποταμών και ελών, ενώ ως φυσικές άμυνες είχαν διατηρηθεί στην ίδια θέση κάποιοι αμιγείς Έλληνες μέχρι σήμερα εν μέσω Βούλγαρων και Τούρκων.Εκεί υπάρχει ένα ασημένιο τετράδραχμο με την επιγραφή “Μακεδόνων δευτέρας”, κομμένο πιθανώς στη Θεσσαλονίκη, της οποίας κανένα νόμισμα με το όνομά της δεν βρέθηκε παλιότερα από την ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Το ασήμι των ορυχείων του Νίσβορου ίσως να προμήθευσε τη νομισματοκοπεία της Δεύτερης Μακεδονίας. Δεν ανακαλύφθηκαν καθόλου ασημένια νομίσματα στην Τρίτη και Τέταρτη Μακεδονία ούτε είναι γνωστό ότι κάποια από αυτές τις περιοχές κατείχε ορυχεία. Το μόνο νόμισμα που έκανε αναφορά στην τετραρχία πέρα από αυτά που ήδη αναφέρθηκαν, είναι ένα μικρό μπρούντζινο νόμισμα τόσο σπάνιο που συνάντησα μόνο ένα. Φέρει την επιγραφή “Μ. τετάρτης” και έχει στη μια πλευρά τους Διόσκουρους έφιππους και στην άλλη το κεφάλι της Αθηνάς. Υπάρχει ένα ακόμη νόμισμα της Τέταρτης Μακεδονίας στο Μουσείο του Καίσαρα, με το κεφάλι του Δία στη μια όψη και στην άλλη όψη το συνήθη μακεδονικό τύπο ενός ροπάλου με στεφάνι βελανιδιάς, με την επιγραφή “Μακεδόνων τετάρτης”. Αυτά τα νομίσματα κόπηκαν στην Πελαγονία. Η σπανιότητα αυτών των νομισμάτων της μακεδονικής τετραρχίας εκτός από αυτά που κόπηκαν στην Αμφίπολη, αποδίδεται στην μικρή τους διάρκεια. Μόνο μετά 18 χρόνια από το διάταγμα της Αμφίπολης, ο Ανδρίσκος, που αυτοαποκαλούνταν Φίλιππος, γιος του Περσέα, ανακατάλαβε όλη τη Μακεδονία αλλά νικήθηκε και παραδόθηκε το επόμενο έτος στον Καικίλιο Μέτελλο και οι Μακεδόνες έγιναν υποτελείς, και η χώρα πιθανώς κυβερνιόταν από έναν πραίτωρα όπως και η Αχαΐα μετά την καταστροφή της Κορίνθου, όπου συνέβη δυο χρόνια μετά, το 146 π.Χ. Από τότε μέχρι τη βασιλεία του Αυγούστου οι Ρωμαίοι είχαν το δύσκολο καθήκον της υπεράσπισης της Μακεδονίας απέναντι σε λαούς της Ιλλυρίας και της Θράκης και σε αυτήν την περίοδο έστηναν αποικίες στους Φιλίππους, στην Πέλλα, στους Στόβους και στο Δίον.(Leake, τομ. ΙΙΙ, σσ. 486-487)

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

Το επόμενο χωριό είναι το Ίσβορον στις υπώρειες του όρους Χολομώντα με 96 χριστιανικές οικογένειες,εκκλησία,10 παντοπωλεία, 3 χάνια και βρύσες. (Σχινάς, τ. ΙΙ, σ. 519)