> Πρόσωπα > Πρόσωπα-Isambert > Βρασίδας

Βρασίδας

  • Το πέρασμα μέσα από τα βουνά που διαχωρίζει τη Λυγκιστίδα από την Εορδαία, όπου ο Φίλιππος πραγματοποίησε την αποτυχημένη άμυνά του ενάντια στους Ρωμαίους, περιγράφεται από τον Πολύβιο ως “αι εις την Εορδαίαν υπερβολαί”, και ο Θουκυδίδης ονομάζει ένα μονοπάτι στα ίδια βουνά ως “η εσβολή της Λύγκου”, εξιστορώντας την επίθεση του Περδίκκα ενάντια στη Λυγκιστίδα, στο όγδοο έτος του Πελοποννησιακού πολέμου, που τελείωσε με μια ξεχωριστή διαπραγμάτευση μεταξύ του συμμάχου του Βρασίδα και του Αρριβέα, βασιλιά της Λυγκιστίδας. (Leake, τόμ. ΙΙΙ, σ. 314-315)
  • Ήταν στο ίδιο πέρασμα όπου ο Βρασίδας, την επόμενη χρονιά, κατάφερε μια επιδέξια υποχώρηση από τους Λυγκιστές και τους Ιλλυριούς, όταν, φτάνοντας στις πεδιάδες του Λύγκου με τον Περδίκκα και μια συνολική δύναμη, αποτελούμενη από 3000 οπλίτες, 1000 ιππείς και ένα μεγάλο σώμα βαρβάρων της Θράκης. Αυτοί υποχρεώθηκαν να υποχωρήσουν εξαιτίας των Ιλλυρίων, οι οποίοι, αν και είχαν υποσχεθεί να ενωθούν με τον Περδίκκα, ξαφνικά βρέθηκαν στο πλευρό του Αρριβέα. Οι Μακεδόνες του Περδίκκα και οι απείθαρχοι βάρβαροι κινήθηκαν ατάκτως κατά τη διάρκεια της νύχτας, και το θεώρησαν απαραίτητο ο ίδιος ο βασιλιάς να τους συνοδεύσει χωρίς να συνεννοηθεί πρώτα με τον Βρασίδα, που είχε εγκατασταθεί με τις δυνάμεις του σε κάποια απόσταση. Μολονότι εγκαταλείφθηκε με αυτόν τον τρόπο, ο Σπαρτιάτης στρατηγός ξεκίνησε την υποχώρησή του το επόμενο πρωί με κατεύθυνση το πέρασμα, σχηματίζοντας με τους οπλίτες του τετράγωνο, βάζοντας εντός τους ελαφρά οπλισμένους και καλύπτοντας την οπισθοχώρηση αυτού του σώματος με 300 επιλεγμένους άνδρες υπό τις διαταγές του. Με αυτόν τον τρόπο όχι μόνο απέκρουσε τις επιθέσεις του εχθρού, αλλά έχοντας καταλάβει τα υψώματα που συνόρευαν με την είσοδο του περάσματος, απέκρουε τους εχθρούς. Τότε του επετράπη οπισθοχώρηση χωρίς περαιτέρω παρενόχληση και κατέφτασε την ίδια μέρα στην Άρνισσα, την πρώτη πόλη στην επικράτεια του Περδίκκα. (Leake, τόμ. ΙΙΙ, σ. 315)
  • Ο Κλέων περίμενε στην Ηϊώνα για ορισμένες αναμενόμενες ενισχύσεις Μακεδόνων και Οδομαντών, όταν ο Βρασίδας τοποθετήθηκε μ’ ένα τμήμα των δυνάμεών του στα Κερδύλια, ένα βουνό στη περιοχή της Άργιλου, απέναντι από την Αμφίπολη, απ’ όπου όλες οι κινήσεις του Κλέονα ήταν ορατές. Το υπόλοιπο του στρατού του Βρασίδα βρισκόταν στην Αμφίπολη. Η συνολική ελληνική δύναμη αποτελούταν από 2000 οπλίτες και 300 ιππείς, αλλά σε αυτούς προστέθηκαν περίπου 4000 Θράκες πεζικάριοι και μερικοί ιππείς. Ο Κλέων είχε περίπου τον ίδιο αριθμό αλλά υπερτερούσε σε μεγάλο βαθμό ως προς τα επίλεκτα στρατεύματα έχοντας 3000 οπλίτες και 500 ιππείς. Μόλις ο Βρασίδας αντιλήφθηκε ότι ο Κλέων προχωρούσε προς την Αμφίπολη κατέβηκε από τα Κερδύλια και εισήλθε στην πόλη με την ελπίδα να του δοθεί μια ευκαιρία να επιτεθεί με πλεονέκτημα προτού ο αντίπαλός του ενισχυθεί. Ο Κλέων κατέλαβε τα υψώματα μπροστά από τα τείχη της Αμφίπολης απέναντι από τα οποία οδηγούσε ο κύριος δρόμος. Η θέση του επέτρεπε τη θέαση της Στρυμονικής λίμνης και σε ένα σημείο ήταν τόσο ψηλά ώστε ο Βρασίδας ήταν ορατός στους Αθηναίους καθώς θυσίαζε στον ναό της Αθηνάς. Η επιστροφή του Βρασίδα στην πόλη, μαζί με τη θυσία, είχαν ήδη πείσει τον Κλέονα ότι ο αντίπαλός του ετοιμαζόταν για μάχη, όταν έλαβε μια αναφορά ότι πλήθος ποδιών, ανδρών και αλόγων, ήταν ορατά κάτω από τη Θρακική πύλη. Μόλις πείστηκε γι’ αυτό το γεγονός, ιδίοις όμμασι, κατέφυγε σε άμεση υποχώρηση γιατί είχε μετακινηθεί από την Ηϊώνα χωρίς να έχει πρόθεση να εμπλακεί σε μάχη, μόνο επειδή οι άντρες του παραπονούνταν για την απραξία του, τη στιγμή που δεν φαινόταν να υπάρχει μεγάλη δύναμη εντός της πόλης.
    Έχοντας διατάξει τα στρατεύματά του να μετακινηθούν από τα αριστερά προς την Ηϊώνα σύντομα, επειδή άρχισε να ανυπομονεί εξαιτίας της βραδύτητας με την οποία εκτελούσαν την κίνηση, έστρεψε και τη δεξιά πτέρυγα του στρατού προς την ίδια κατεύθυνση εκθέτοντας τη δεξιά ή την ακάλυπτη πλευρά τους στον εχθρό. Αυτή ήταν η κατάλληλη στιγμή για τον Βρασίδα, ο οποίος είχε ήδη κάνει τις προετοιμασίες του.
    Άφησε οδηγίες, επομένως, στον Κλεαρίδα, δεύτερο στην ιεραρχία, να προχωρήσει από τη Θρακική πύλη ενάντια στο κοντινότερο τμήμα της εχθρικής γραμμής ή αυτό που ήταν η δεξιά πτέρυγα, αμέσως μόλις η δική του προτιθέμενη κίνηση θα προκαλούσε σύγχυση στο κέντρο. Άμεσα τέθηκε στην πρώτη πύλη του Μακρού Τείχους επικεφαλής 150 επίλεκτων ανδρών, έτρεξε μαζί τους στον χώρο που βρίσκεται ανάμεσα στο τείχος και τον κεντρικό δρόμο και έπεσε με αυτό τον τρόπο πάνω στους Αθηναίους, καθώς προχωρούσαν κατά μήκος του δρόμου. Η επίδραση αυτoύ του τολμηρού σχεδίου ήταν η φυγή της αριστερής πτέρυγας του εχθρού, η οποία είχε τεθεί επικεφαλής της πορείας, με κατεύθυνση την Ηϊώνα, όπως και τη διάσπαση των δυνάμεών του και τελικώς την ήττα της δεξιάς πτέρυγας του μετά από κάποια αντίσταση στο ψηλότερο σημείο της κορυφογραμμής. Ο Κλέων, που τράπηκε σε φυγή με την πρώτη επίθεση του Κλεαρίδα, σφαγιάστηκε από έναν σκοπευτή από τη Μυρσίνα, την ίδια περίπου στιγμή που ο Βρασίδας, επιτυχής στο κέντρο, δέχθηκε ένα θανάσιμο χτύπημα, απαρατήρητο από τον εχθρό, καθώς στράφηκε από το ηττημένο κέντρο των Αθηναίων προς τη δεξιά πτέρυγά τους. Μεταφέρθηκε στην Αμφίπολη και επέζησε αρκετά, ώστε να πληροφορηθεί την ολοκλήρωση της νίκης του. Εξακόσιοι άνδρες σκοτώθηκαν από την πλευρά των Αθηναίων και οι υπόλοιποι πραγματοποίησαν την υποχώρησή τους από το βουνό στην Ηϊώνα. Επτά άνδρες σκοτώθηκαν από την πλευρά του Βρασίδα. (Leake, τόμ. ΙΙΙ, σ. 192-194)
  • Στη μέση του χειμώνα που ακολούθησε το όγδοο έτος του πολέμου ο Βρασίδας κατέλαβε την Αμφίπολη (Thucyd. 1. 4, c. 102). Αφού έπεισε τους κατοίκους της Ακάνθου και των Σταγείρων να αποσκιρτήσουν από την Αθηναϊκή συμμαχία, προέλασε με όλες τις δυνάμεις που μπόρεσε να συγκεντρώσει από τους συμμάχους του, από τον Βρωμίσκο στην Άργιλο, απ’ όπου, υπό την καθοδήγηση των Αργιλίων, προχώρησε πριν το ξημέρωμα στη γέφυρα του Στρυμόνα, την οποία βρήκε ελαφρά φρουρούμενη, και αφού την κατέλαβε πέρασαν στην κατοχή του όλα τα περιουσιακά στοιχεία των Αμφιπολιτών, όσα δεν βρίσκονταν εντός της πόλης. Αυτό το περιστατικό, μαζί με τα διχασμένα αισθήματα των ανθρώπων, διαφορετικής προέλευσης, που κατοικούσαν στην πόλη, και ειδικότερα ορισμένων Αργιλίων οι οποίοι αντιπαθούσαν πολύ τους Αθηναίους, έκαναν τους ανθρώπους με επιρροή πρόθυμους να συνθηκολογήσουν. Προς αυτούς ο ίδιος ο Βρασίδας ήταν σε μεγάλο βαθμό ευνοϊκά διακείμενος, καθώς γνώριζε ότι ο Θουκυδίδης, που διοικούσε μια αθηναϊκή μοίρα στη Θάσο, κατείχε περιουσιακά στοιχεία στα χρυσωρυχεία του Παγγαίου, γεγονός που θα μπορούσε να του προσδώσει σημαντική επιρροή στους γείτονες και, εν καιρώ, θα μπορούσε να του επιτρέψει να σχηματίσει σημαντική αντίδραση. (Leake, τόμ. ΙΙΙ, σ. 194-195)
  • Έπειτα την κυρίευσε ο Βρασίδας το 424, μιας που ο απόστρατος ναύαρχος του Αθηναϊκού στόλου και ιστορικός Θουκυδίδης δεν κατάφερε να πράξει απολύτως τίποτα, εκτός από το γεγονός ότι έσωσε την Ηιώνα. (Isambert, σ.24)
  • Το στενό της Πέτρας διήλθαν και άλλοι περιώνυμοι στρατηγοί της Ιστορίας, όπως ο Ξέρξης που εισέβαλε στην Θεσσαλία, ο Βρασίδας που εξόρμησε εναντίον της Χαλκιδικής, ο Αγησίλαος που επανέκαμψε από την Ασία, και αργότερα ο Κάσσανδρος όταν εξεστράτευσε κατά της Ολυμπιάδας. (Isambert, σ.74)