> Θέματα > Θέματα-Leake > Ελληνική επιγραφή κοντά στην Αμφίπολη

Ελληνική επιγραφή κοντά στην Αμφίπολη

  • Κατάφερα να αντιγράψω μια επιγραφή στον τοίχο μιας πηγής μέσα στο χωριό. Οι επιγραφές υποτίθεται, σύμφωνα με τους Τούρκους, οτι παρέχουν πληροφορίες για την εύρεση θησαυρών. Ευτυχώς την εντόπισα χθές το απόγευμα και την μετέγραψα το πρωϊ, μόλις είχε αρκετό φως, λίγο πριν οι Μυρμιδόνες του Αγά, οι οποίοι είχαν πιθανότατα υποπτευθεί τις προθέσεις μου, κατέφθασαν με την πρόθεση να με εμποδίσουν. Πρόκειται για μια μαρτυρία μεγάλου ενδιαφέροντος, καθώς είναι γραμμένη στην Ιωνική διάλεκτο, και περιέχει τις ακριβείς λέξεις ορισμένων απο τους νόμους της Αθήνας όπως παρατέθηκαν απο τους Αθηναίους νομοθέτες. Και οι δύο ιδιομορφίες έγκεινται στο γεγονός οτι η Αμφίπολη υπήρξε μια Αθηναϊκή αποικία [ ο κ. Boeckh ( Inscr. Gr. No. 2008) είναι της άποψης οτι η διάλεκτος της επιγραφής δεν είναι αυτή της παλαιάς αττικής άλλα αυτή που χρησιμοποιούνταν στη Θάσο, τα Άβδηρα και τις άλλες Ιωνικές αποικίες της Θράκης. Μολονότι είναι δύσκολο να διαχωριστεί η χρήση ορολογιών της αττικής νομοθεσίας από αυτή της διαλέκτου, ο κ. Boeckh είναι πιθανότατατα, ως συνήθως. σωστός. Οι υποκατηγορίες των διαλέκτων είναι αναρίθμητες. Η Ιωνική της Θράκης, της Αττικής, των νησιών του Αιγαίου και της Ασίας πιθανόν διαφέρουν η μία απο την άλλη, όπως αποδεικνύουν οι σωζόμενες επιγραφές, σε σχέση με την Αιολική της Θεσσαλίας, της Βοιωτίας και της Μυτιλήνης και τη Δωρική της Κορίνθου, των Συρακουσών και της Κυρήνης)]. Τα γράμματα είναι μικρά, άλλα όμορφα σκαλισμένα και έχουν μορφή, η οποία, υποτίθεται, οτι υποδεικνύει περίοδο νεότερη από αυτή του Αλεξάνδρου. Η καταγραφή αφορά ένα διάταγμα για τη παντοτινή εξορία απο την Αμφίπολη και τη περιοχή της, θεσμοθετημένο απο το λαό ενάντια σε δύο πολίτες, τον Φίλων, τον Στρατοκλή και τα παιδιά τους. Αν συλλαμβάνονταν ποτέ θα θανατώνονταν ως εχθροί. Η περιουσία τους κατασχέθηκε και ένα δέκατο απο αυτή επρόκειτο να αφιερωθεί στην ιερή υπηρεσία του Απόλλωνα και του Στρυμόνα. Τα ονόματα τους θα αναγράφονταν απο τους Προστάτες πάνω σε λίθινο κίονα. Αν κάποιο άτομο ανακαλέσει το διάταγμα, ή με κάποιο τρόπο ή τέχνασμα ενθαρρύνουν τους εξόριστους, και αυτού του άνδρα η περιουσία θα αποδιδόταν στο λαό και ο ίδιος θα εξοριζόταν δια παντός απο την Αμφίπολη ( V. Inscription, No. 125). Το ακόλουθο είναι το Ελληνικό κείμενο σε κανονικά Ελληνικά:
    Έδοξεν τω δήμω Φίλωνα καί Στρατοκλέα φεύγειν Αμφίπολιν καί τήν γην τήν Αμφιπολιτων ( σε αυτό το σημείο παρέθεσα τη τρίτη γραμμή της επιγραφής, ΝΤΗΓΓΗΝΤΩΝΑΜΦ, απο το αντίγραφο του Μ. Cousinery. Είναι προφανές απο αυτό το αντίγραφο ( βλ. V. dans le Macedoine, τόμος i. σελ. 128) συγκρινόμενο με αυτό που εξέδωσα για πρώτη φορά στη συλλογή του κ. Walpole, τόμ. ιι, οτι παρέλειψα να αντιγράψω αυτή τη γραμμή. Μπορεί να φανεί αλαζονικό, μετά απο αυτή τη παραδοχή, να αντιπαραθέσω τα αναγνώσματα μου με ορισμένες λέξεις του M. Cousinery, αλλά θα τις δηλώσω με την ελπίδα οτι κάποιος μελλοντικός ταξιδιώτης θα προσδιορίσει την αλήθεια. Στη γραμμή 7, ΠΕΔΑΣ, Cousinery, ΠΑΙΔΑΣ, Leake. Στη γραμμή 11, 22, ΧΡΗΜΑΤΑ ΑΥΤΩΝ, C. ΧΡΗΜΑΤΑΥΤΩΝ, L. Στη γραμμή 13, ΙΕΡΟΝ, C., ΙΡΟΝ, L. Στη γραμμή 17, ΣΤΗΛΗΝ, C., ΕΣΤΗΛΗΝ, L. Στις γραμμές 19, 20, ΑΝΑΨΗΦΙΣΕΙΝΚΑΤΑΔΕΧΗΤΑΙ, C., ΑΝΑΨΗΦΙΖΕΙΗΚΑΤΑΔΕΧΕΤΑΙ, L.) αειφυγίαν καί αυτούς καί τούς παιδας. καί ην που αλίσκωνται πάσχειν αυτούς ως πολεμίους καί νηποινεί τεθναναι. τά δέ χρήματ’ αυτων δημόσια ειναι, τό δέ επιδέκατον ιερόν του Απολλωνος καί του Στρυμόνος. τούς δε Προστάτας αναγράψαι αυτούς εις στήλην λιθίνην. εάν δέ τις τό ψήφισμα αναψηφίζει η καταδέχεται τούτους τέχνη ή μηχανη ητινιουν, τά χρήματ’ αυτου δημόσια έστω, καί αυτός φευγέτω Αμφίπολιν αειφυγίαν ( φυγών δέ καί μή θελήσας κρίσιν υποσχειν, φευγέτω αειφυγίαν . – Plato de Leg. νηποινεί τεθναναι. – Demosth. adv. Aristoc. – Andocid. de Myst. Εάν δέ ξένος αστη ξυνοικη τέχνη ή μηχανη ητινιουν, γραφέσθω πρός τούς Θεσμοθέτας. – Dem. adv. Neaer. τρόπω ή μηχανη ητινιουν. – Dem. adv. Mid. Επιδέκατον. – Harpocrat. i. voce. Plutarch de decem Rh in Antiph. Xenhoph. Hell l. 1, c. 7).
    Οι διαλεκτικές ιδιομορφίες πάνω στο μάρμαρο είναι, – φεογειν αντί για φεύγειν – τηγγην αντί τήν γην – Αμφιπολιτεων αντί Αμφιπολιτων – αειφυγιην αντί αειφυγίαν – αυτος και τος αντί αυτούς καί τούς – ημπου΄ αντί εάν πού – αυτος ως πολεμιος αντί αυτούς ως πολεμίους – ιρον αντί ιερόν – τος δε αντί τούς δέ – αυτος ες αντί αυτούς εις – ην δε αντί εάν δέ – τουτος αντί τούτους – οτεωιουν αντί ητινιουν – αυτο αντί αυτου – φεογετω αειφυγιην αντί φευγέτω αειφυγίαν.
    Στο πρώτο Ολυνθιακό του Δημοσθένη γίνεται αναφορά στο όνομα Στρατοκλής ως ένα από τους δύο απεσταλμένους από την Αμφίπολη στήν Αθήνα προκειμένου να ζητηθεί στρατιωτική βοήθεια για να σώσουν τη πόλη από τον Φίλιππο, ο οποίος την κατέλαβε τον ίδιο χρόνο, αφού γκρέμισε τα τείχη με πολιορκητικές μηχανές και εισέβαλε από το ρήγμα. Ωστόσο φέρθηκε με ηπιότητα προς τη κατεκτημένη πόλη και ικανοποιήθηκε με την εξορία αυτών που του εναντιώνονταν ( τούς μέν αλλοτρίως πρός αυτόν διακειμένους εφυγάδευσε, τοις δέ άλλοις φιλανθρώπως προσηνέχθη.- Diodo. 1. 16, c. 8.). Είναι πιθανόν οτι η επιγραφή αναφέρεται στη τελευταία ενέργεια του κατακτητή και ο Στρατοκλής που ονομάζεται στήν επιγραφή είναι ο ίδιος που ρητόρευε από το βήμα τής Πνύκας καί υπήρξε, εντέλει, ένας από τους αρχηγούς του κόμματος που εναντιωνόταν στόν Φίλιππο. Σε αυτή τήν υπόθεση δεν αποτελεί εμπόδιο το γεγονός οτι δεν αναφέρεται τό όνομα του Φιλίππου στο διάταγμα, καθώς, σύμφωνα με τη συνήθη τακτική της ελληνικής διπλωματίας, ήταν πράξη του λαού, μολονότι στη πραγματικότητα είχαν χάσει την ελευθερία τους και δεν θα ελευθερώνονταν ποτέ ξανά απο τη φρουρά των Μακεδόνων μέχρι που ήρθε μια Ρωμαϊκή. Αν αυτή η εικασία είναι βάσιμη, έχουμε την ακριβή ημερομηνία της επιγραφής, δηλαδή, το 358 π.Χ. ( Leake, τόμ. ΙΙΙ, σ. 186 – 189 )