- Η Αμφίπολη ήταν αρχικά υπό την κατοχή των Ηδονών με το όνομα Εννέοδος. (Cousinery,τομ.Ι,σ. 100)
- Ο Θουκυδίδης αναφέρει πως η πόλη ανήκε στους Ηδωνούς μέχρι την κατάληψή της από τους Αθηναίους. Οι Ηδωνοί μετά την ήττα τους από τους Αθηναίους εγκαταστάθηκαν σε περιοχές βόρεια του Παγγαίου από τους Δραβησκούς ως την Ηιώνη, κοντά στο Στρυμόνα.(Cousinery, τομ.Ι, σ. 101-102)
- Ο στρατηγός Άγνων το 437 π.Χ. έδιωξε οριστικά τους Ηδωνούς από τις Εννέα Οδούς δίνοντας στην πόλη το όνομα «Αμφίπολη».(Cousinery, τομ.Ι, σ. 103-104)
- Υπάρχει, ενδεχομένως άλλη μια αρχαία πόλη, την οποία ορισμένοι μπορεί να τείνουν να τοποθετήσουν στα Ορφανά και κατα προτίμηση στις Φαγρές, η Μυρσίνα των Ηδωνών. Σε αυτή την υπόθεση μπορεί να αντιταχθεί οτι οι Ηδωνοί, ήδη απο τον Περσικό πόλεμο, δεν είχαν στην κατοχή τους παραθαλάσσια κομμάτια γης, και αν η Μυρσίνα βρισκόταν δίπλα στη θάλασσα, το όνομα της δύσκολα θα παραλείπονταν απο τον Ηρόδοτο στην περιγραφή της πορείας του ξέρξη, ή απο τον Σκύλακα στον Περίπλου του αυτής της ακτής. Η Μύρσινα κατα συνέπεια βρισκόταν στο εσωτερικό, προς τα βόρεια του βουνού Παγγαίου, όπου οι Ηδωνοί κατείχαν το σύνολο της περιοχής μέχρι τη Δραβέσκα (Dravescus, Thucyd. l. 1, c. 100), και πιθανόν ήταν πολύ κοντά στην περιοχή της Αμφίπολης. ( Leake, τόμ. ΙΙΙ, σ. 180 – 181)
- Η Αμφίπολη, όπως παρατηρεί ο Θουκυδίδης, κατείχε μια ελκυστική θέση τόσο στη θάλασσα όσο και στην εσωτερική χώρα ( περηφανη ες θάλασσάν τε καί τήν ήπειρον.- Thucyd. l. 4, c. 102.). Τοποθετημένη στο μοναδικό, βολικό πέρασμα κατα μήκος της παραθαλάσσιας κορυφογραμμής των βουνών που βρίσκονται ανάμεσα στα περάσματα της Αulon και της Νεάπολης, ευρισκόμενη σε ένα σημείο το οποίο οδηγεί άμεσα στο κέντρο μιας από τις πιο πλούσιες και εκτεταμένες πεδιάδες της Ελλάδας, ήταν φυσικά το κέντρο πολλών δρόμων, απ’ όπου προέρχεται το όνομα Εννέα οδοί, την οποία ο τόπος έφερε όταν κατεχόταν από τους Ηδωνούς, πρίν από τήν Αθηναϊκή αποικιοποίηση. (Leake, τόμ.ΙΙΙ, σ. 190)
- Την εποχή που κόπηκαν τα βισαλτικά νομίσματα, τα ορυχεία του Παγγαίου βρίσκονταν κυρίως στα χέρια των Θασίων, οι οποίοι είχαν και οι ίδιοι αργυρωρυχεία και για αυτό το λόγο και η ομορφιά και η αφθονία των νομισμάτων της Θάσου.Οι άλλοι που,σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, δούλευαν στα ορυχεία του Παγγαίου, ήταν οι Πιερείς και οι Οδομάντες και κυρίως οι Σάτρες που ήταν στα σύνορα του βουνού. Στα ορυχεία του Παγγαίου ίσως εντοπίσουμε ίχνη ενός μεγάλου κέρματος του βασιλιά των Ηδωνέων, Γέτα όταν οι Ηδωνείς κατέκτησαν τον Δραβίσκο και τις Εννιά Οδούς, οπότε και είχαν την δύναμη να δουλεύουν κάποια από τα ορυχεία.Στις ίδιες περιοχές εντοπίζουμε νοσμίσματα με την επιγραφή ΟΡΡΗΣΚΙΩΝ ή ΩΡΡΗΣΚΙΩΝ, και ΓΕΤΑΙΟΝ όχι ΛΕΤΑΙΩΝ, τα οποία ίσως αναφέρονται στη Λητή της Μακεδονίας. H ομοιότητα των αρχα’ιων νομισμάτων των Ορέσκιων με εκέινα του Γέτα,βασιλιά των Ηδωνέων, είναι αξιοπρόσεκτη. Τα μικρότερα και πιο σύγχρονα, με την επιγραφή ΩΡΗΣΚΙΩΝ, έχουν τον ίδιο τύπο με αυτά που επιγράφονται ΓΕΤΑΙΟΝ, δηλαδή, ενός σατύρου που σκοτώνει μια νύμφη.Φαίνεται ότι όλα ανήκαν στην Ηδωνία ή εκεί κοντά. Οι Σάτυροι ήταν οι Σάτραι και αναφέρονται στην λατρεία του Βάκχου στα βουνά του Παγγαίου και του Όρβελου. (Leake, τόμ. ΙΙΙ, σ. 213)
- Ο Απολλόδωρος μας άφησε παραδόσεις καταδεικνύοντας τη σύνδεση ανάμεσα στους βασιλείς των Ηδωνέων και στους μύθους των Βάκχων και των Σατύρων.Οι Ορέσκιοι πιθανώς κατοίκησαν τα βουνά πάνω από τον Δραβίσκο, στα οποία βρισκόταν το μαντείο του Βάκχου, ένα επίθετο των οποίων ήταν ορέσκιος.Είναι αξιοπρόσεκτο με μια γενική αναφορά στα ασημένια νομίσματα της Μακεδονίας και της Θράκης πόσο μεγάλη ποσότητα από αυτά ανήκαν σε μέρη κοντά στα αργυρωρυχεία.Σε αυτά ανήκαν τα νομίσματα από τα εξής μέρη: Άκανθος, Νεάπολη, Τράγιλος, Όσσα, Βισαλτία, Φίλιπποι και αυτά που επιγράφονταν Μακεδόνων πρώτης, τα οποία κόπηκαν στην Αμφίπολη μετά την ρωμαϊκή κατάκτηση.Ανιχνεύουμε τα χρυσά νομίσματα του Φιλίππου στην εκτεταμένη επεξεργασία των ορυχειων των Κρηνίδων.(Leake, τόμ. ΙΙΙ, σ. 214)
- Σχετικά με αυτό το μέρος, το οποίο το Οδοιπορικό αναφέρει με το παραφθαρμένο όνομα Τρίουλο, αποτελεί παρατήρηση του M.Cousinery, o οποίος διέμεινε ως Γάλλος πρέσβης στη Σαλονίκη,όπου νομίσματα με την επιγραφή ΤΡΑΙΛΙΟΝ βρέθηκαν συχνά κοντά στην Αμφίπολη,από όπου συνάγεται το συμπέρασμα ότι το Τρίουλο είναι παραφθορά του Τραίλιο.Το πραγματικό όνομα, ωστόσο, υποπτεύομαι ότι είναι Τράγιλος,καθώς ο Στέφανος δείχνει ότι υπήρχε μια μακεδονική πόλη με το όνομα Τράγιλος, που αποτελεί αναμφίβολα την πραγματική ανάγνωση του Βράγιλος ή Δράγιλος, που βρέθηκε στον Ιεροκλή μεταξύ των πόλεων της πρώτης ή υπατικής Μακεδονίας, και τοποθετείται προφανώς όχι μακριά από την Παρθικόπολη και την Ηράκλεια Στρυμόνος.Στην τοπική μορφή του ονόματος, το Γ μπορεί και να παραλειφθεί, έτσι ώστε το ΤΡΑΙΛΙΟΝ του νομίσματος να παρουσιάζει το ελληνικό Τραγιλίων.Το Τρίουλο της Τραπέζης θα πρέπει τότε να διορθωθεί ως Τραίλιο.Η Τράγιλος σε αυτήν την περίπτωση, βρισκόταν στους πρόποδες του όρους Παγγαίου απέναντι από τους Φιλίππους.Το πραγματικό όνομα της τοποθεσίας 8 Μ.Π. ανατολικά της Ευπορίας, όπου στην Tράπεζα αναγράφεται ως Γραίρο,πρέπει να είναι Γάζορος και μαθαίνουμε από τον Στέφανο ότι πρόκειται για μακεδονική πόλη και από τον Πτολεμαίο ότι βρισκόταν στην χώρα των Ηδωνέων.
Η Γάζορος πιθανώς βρισκόταν ανάμεσα στην Τράγιλο και στην Ευπορία προς το βορειοδυτικό άκρο του όρους Παγγαίου.Η Βέργα τοποθετημένη, κατά τον Πτολεμαίο, στα σύνορα της Ηδωνίας,όπως και κοντά στην στους Οδομάντες,οι οποίοι,εκείνη την εποχή, κατείχαν τις Σέρρες και τη Σκοτούσσα, φαίνεται πως ήταν κοντά στην ακτή της λίμνης του Στρυμόνα, κοντά στο σύγχρονο Ταχυνό.Ο Σκύμνος το περιγράφει να κείτεται στο στόμιο του Στρυμόνα.Εάν το Ζερβοχώρι ήταν η τοποθεσία της Ηράκλειας Σιντικής είναι πιθανό ότι μια σημαντική περιφέρεια στα βόρεια αυτής της τοποθεσίας και στα δεξιά του Στρυμόνα περιλαμβανόταν στην Σιντική και ακολούθως και η Νιγρίτα ήταν είτε η Τρίστολος είτε η Παρθικόπολη,καθώς αυτές είναι οι δυό πόλεις,εκτός της Ηράκλειας που ο Πτολεμαίος αποδίδει στην Σιντική.(Leake, τόμ.ΙΙΙ, σ.228-9)