- Ο Δαρείος, πατέρας του Ξέρξη, αφού κατέκτησε ένα μέρος της Θράκης, άφησε εκεί το στρατηγό Μεγάβαζο. Όσο ο Δαρείος βρισκόταν στις Σάρδεις για τις προετοιμασίες της εκστρατείας παρουσιάστηκαν σ’αυτόν δυο αδέλφια από την Παιονία, ο Πίγρης και ο Μαντύης που ήθελαν να γίνουν ηγεμόνες των Παιόνων. Είχαν μαζί τους και την αδελφή τους. Η νεαρή Παιονίδα ταυτόχρονα ίππευε άλογο, κουβαλούσε μια στάμνα στο κεφάλι της και έγνεθε με τη ρόκα της. Ο Δαρείος εντυπωσιάστηκε από την κοπέλα και τους ρώτησε από πού καταγόταν και αν στην περιοχή τους οι γυναίκες είναι πάντα όλες τόσο εργατικές. Αυτοί απάντησαν ότι η χώρα τους είναι η Παιονία κοντά στο Στρυμόνα και ότι θεωρούν τους εαυτούς τους απογόνους των Τεύκρων και τη χώρα τους αποικία των Τρώων. Ο Δαρείος αποφάσισε τότε να μεταφέρει αυτόν τον εργατικό λαό στην Ασία και έδωσε εντολή στο Μεγάβαζο να μεταφέρει τους Σιροπαίονες ,τους Παίοπλεςκαι όσους κατοικούσαν κοντά στη λίμνη Πρασιά στην Ασία. Αργότερα, οι Παίονες επέστρεψαν στις εστίες τους. (Cousinery, τομ.Ι, σ. 174-175)
- Ήταν πολύ φυσικό ότι ο Μεγάβυζος θα έπρεπε να καταστείλει τους Σιροπαίονες που κατείχαν το πιο γόνιμο και εκτεθειμένο μέρος της πεδιάδας του Στρυμώνα, ενώ οι Οδομάντες, που ήταν ασφαλείς σε μία υψηλότερη θέση, και ακόμα περισσότερο οι Αγριανοί, που κατοικούσαν στις πηγές του Στρυμώνα, ήταν σε θέση να τον αποφύγουν ή να του αντισταθούν. Το ίδιο ίσχυε και για τους Δοβέρους και τους άλλους Παίονες του όρους Παγγαίου και τους αμφίβιους κατοίκους της λίμνης Πρασιάς (L. 5, c. 16). (Leake, τόμ. ΙΙΙ, σ. 210)
- Κατείχαν τμήμα της Κάτω Μακεδονίας πριν την εγκαθίδρυση της μακεδονικής μοναρχίας. (Leake, τόμ.ΙΙΙ, σ.306)
- Οι Δοβέρες μάλλον μοιράζονταν το όρος Παγγαίο με τους Παίονες και τους Πιερείς, και κατοικούσαν πιθανώς στη βόρεια πλευρά του, όπου κατά την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία υπήρχε σταθμός, ή μέρος που άλλαζαν άλογα, το οποίο ονομαζόταν Δομερός, μεταξύ της Αμφιπόλεως και των Φιλίππων. (Leake, τόμ. ΙΙΙ, σ. 212)
- Η εξουσία του Σιτάλκη εκτεινόταν από τις ακτές του Ευξείνου και της Προποντίδας μέχρι τα σύνορα με τη Μακεδονία, όπου ακόμη και οι Παιονικές φυλές, στα αριστερά του Στρυμώνα ήταν υποτελείς σε αυτόν. Εισέβαλε στην Μακεδονία με περίπου 150. 000 άνδρες εκ των οποίων το ένα τρίτο ήταν ιππικό. Κατά την πορεία του από τη Θράκη στη Μακεδονία διήλθε από το πέρασμα από το βουνό Κερκίνη, με τους Παίονες στη δεξιά πλευρά του, τους Σίντι (Sinti) και τους Μαίδους(;) (Maedi) στην αριστερή, κατέβηκε τον Αξιό και έφθασε στις Ιδομενές. (Leake, τόμ.ΙΙΙ, σ. 442 – 443)
- Οι μακεδόνες βασιλείς αφού κατέκτησαν όλη την περιοχή στα δεξιά του Αξιού, διέσχισαν τον ποταμό και αύξησαν την επικράτεια τους μέχρι τους Παίονες και τους Σίντι. (Leake, τόμ.ΙΙΙ, σ. 445)
- Η Ημαθία, σε ύστερους χρόνους, είχε πιο εκτεταμένα σύνορα από εκείνα τα οποία κατάλαβε ο Όμηρος, ενώ ο Πτολεμαίος αύξησε τα όρια της μέχρι τη δεξιά όχθη του Αξιού. Ο Πολύβιος και ο Λίβιος, ο οποίος τον αντιγράφει σε αυτό το σημείο, βεβαιώνουν , σε αντίθεση με τη σημείωση του Όμηρου για την Ημαθία και την Παιονία, οτι το παλαιότερο όνομα της Ημαθίας ήταν Παιονία (Polyb. l. 24, c. 8.- Liv. l. 40, c.3). Αυτό όμως ίσως δικαιολογείται με βάση την υπόθεση οτι η Ημαθία , πριν την αποικιοποίηση της, κατοικούταν από τους Παίονες. (Leake, τόμ.ΙΙΙ, σ. 447)
- Οι όχθες του Αξιού μοιάζει να αποτελούν το κέντρο της δύναμης της Παιονίας, από την εποχή που ο Πυραίχμης και ο Αστεροπαίος οδήγησαν τους Παίονες σε βοήθεια του Πριάμου, στην έσχατη ύπαρξη της μοναρχίας. Όταν οι Τημενίδες κατέλαβαν την Ημαθία, Αλμωπία, Κρηστωνία, και Μυγδονία, οι βασιλείς της Παιονίας εξακολούθησαν να άρχουν στην περιοχή πάνω από τα στενά του Αξιού, μέχρι που ο Φίλιππος, γιός του Αμύντα, τους μείωσε δυο φορές τις απαιτήσεις τους σημαντικά, και τελικά υποτάχθηκαν εκτενώς στον Αλέξανδρο και έπειτα έγιναν πιθανώς υποτακτικοί των μακεδόνων βασιλιάδων. (Leake, τόμ. ΙΙΙ, σ.463)
- Είμαι διατεθειμένος να συνταυτίσω τον Στρούμιτζα με το αρχαίο Αστραίο, στο οποίο ο Φίλιππος έστειλε τον γιο του Δημήτριο, όταν του έδωσε οδηγίες για τον θάνατό του, στον Δίδα, κυβερνήτη της Παιονίας, παρόλο που ο Δίδας δεν εκτέλεσε εκεί τις εντολές του αλλά στην Ηράκλεια (Σιντική) αφού προσκάλεσε τον Δημήτριο σε γιορτή κατά τη διάρκεια της οποίας δόθηκε δηλητήριο στον πρίγκιπα. Ο Δίδας, σε ανταλλαγή των υπηρεσιών του, ευνοήθηκε από τον Περσέα όταν ανήλθε στον θρόνο. Και από τότε, βρίσκουμε τον Δίδα στις αρχές του περσικού πολέμου να διατάζει ένα σώμα 3000 ανδρών, αποτελούμενο από Παίονες, Παροραίους, Παρστρυμόνιους και Αγριάνες. Τότε εξαφανίστηκε η μοναρχία των Παιόνων και η περιοχή της, με εξαίρεση ένα κομμάτι που κατοικούνταν από τους Δάρδανους, ενώθηκε με το βασίλειο της Μακεδονίας. Από αυτό το γεγονός και από τα ονόματα των λαών που κυβερνούσε ο Δίδας, είναι φανερό ότι η επαρχία της Παιονίας, την περίοδο της μακεδονικής μοναρχίας, καταλάμβανε τις κοιλάδες του Άνω Στρυμόνα και του Άνω Αξιού, με τα ενδιάμεσα όρη, και περιλάμβανε την χώρα των Αγριάνων, που κατοικούσαν κοντά στις πηγές του Στρυμόνα. Το Αστραίο φαίνεται να ήταν η κεντρική θέση της χώρας και η επαρχιακή θέση της κυβέρνησης. (Leake, τόμ. ΙΙΙ, σ.465-6)
- Η Παιονία παρεμβάλλεται ανάμεσα στο βόρειο άκρο της τρίτης περιφέρειας και των Ιλλυρίων. Οι Παιονείς στα δυτικά του Αξιού, ήταν εξαίρεση στον κανόνα δοσμένοι στην επέκταση της τρίτης περιφέρειας καθώς εκτείνονταν πάνω από το όρος Βόρας στα βορειοδυτικά. Και από εκεί η συγκεκριμένη αναφορά στους Παιονείς στο διάταγμα, το οποίο αναφέρεται αναμφισβήτητα, όπως γενικότερα και η ιστορία της περιόδου, όχι στην αυθεντική Παιονία σε όλη την έκτασή της, αλλά στο περιορισμένο τμήμα της που σχημάτιζε μοναρχία, μέχρι που, περίπου έναν αιώνα πριν την ρωμαϊκή κατάκτηση, ενσωματώθηκε στη Μακεδονία. Το τμήμα της Παιονίας που διαχωρίστηκε από το υπόλοιπο της χώρας και αποδόθηκε στην Τρίτη Μακεδονία, ενώ το υπόλοιπο τμήμα ανήκε στη Δεύτερη, βρισκόταν χαμηλά στον Εριγόνα κοντά στους Στόβιους και αυτή η πόλη είχε διαταχθεί να είναι το μέρος της εναπόθεσης του αλατιού, που πουλιόταν στους Δάρδανους, το μονοπώλιο του οποίου είχε δοθεί στην Τρίτη Μακεδονία.(Leake, τόμ. ΙΙΙ, σ.484-5)